اهمیت لاک پشت‌های دریایی

لاک پشت‌های دریایی جزء رده خزندگان هستند. موجوداتی با جثه‌ای بزرگ و با قدمت ۲۰۰میلیون ساله از عصر دایناسور‌ها تاکنون زندگی می‌کنند. آن‌ها با مهاجرت‌های طولانی اکثر سواحل اقیانوس‌ها و دریا‌ها شنا می‌کنند به طوری که در گونه پشت چرمی (در این مقاله به انواع لاک پشت‌های دریایی اشاره شده است) این مهاجرت بعضا ۶۷۰۰ کیلومتر گزارش گردیده است وجود باله‌های قوی شکل خاص بدن و شناوری باعث شده تا مهاجرت برای آن‌ها با انرژی کم امکان‌پذیر باشد.

تاریخچه زندگی لاک پشت‌های دریایی تقریباً با زندگی تمام خزندگان عجین بوده و حضور این رده بزرگ در سطح زمین باعث دگرگونی‌های بسیار بزرگی در حیات جانوری دوره‌های مختلف زمین‌شناسی شده است. به طوری که گونه‌های جانوری عصر حاضر به شکلی حاصل تکامل گونه‌های عصر دایناسور‌ها هستند بر اساس سنگواره‌های موجود و فرضیات مختلف حضور لاک پشت‌ها در سطح زمین و دریا به حدود ۲۷۵ میلیون سال بر می‌گردد. مهمترین تغییرات طی سالیان متمادی در اندازه و اندام‌های شناگری آن‌ها شکل گرفتر، در هر صورت این موجودات توانسته‌اند طی میلیون‌ها سال در تنازع با محیط نسل خویش را حفظ کرده و خویش را با محیط دریایی سازگار نمایند.

لاک پشت‌های دریایی

اهمیت لاک پشت‌های دریایی
اهمیت این جانوران از نظر اکولوژیکی مثل بقیه گونه هاست یعنی هرگونه‌ای نقش و وظیفه خاصی را در اکوسیستم به عهده دارد که گونه دیگر قادر به ایفای آن نیست. با توجه به این که لاک پشت‌های دریایی در رأس هرم غذایی قرار دارند نقش اکولوژیکی بسیار حساسی را در شبکه غذایی دریا‌ها ایفا می‌کنند به طوری که با تغذیه از بستر‌های علفی لارو، آبزیان خرچنگ‌ها صدف‌ها و نرمتنان و کنترل جمعیت، آنان باعث حفظ تعادل دیگر طبقات هرم می‌گردند. به علاوه لاک پشت‌های دریایی سبب افزایش چرخه مواد غذایی داخل آب می‌شوند امروزه ثابت شده هرچه این چرخه طولانی‌تر باشد اکو سیستم شرایط پایدارتری خواهد داشت همچنین حفظ تعادل بین گونه‌ها، باروری زیستگاه‌های آبی بخصوص علف‌های دریایی و مرجان‌ها و کنترل گونه‌های مهاجم از جمله وظایف لاک پشت‌ها به شمار می‌رود که بسیاری از محققان روی آن‌ها تأکید. می‌کنند. یکی دیگر از ویژگی‌های لاک پشت‌های دریایی طبیعت به شدت مهاجر، آنهاست به نحوی که ممکن است محل تغذیه آن‌ها با محل تولید مثل آن‌ها کیلومتر‌ها فاصله داشته باشد. این عامل باعث شده مدیریت و حفاظت آن‌ها با مشکلاتی جدی مواجه شود.

 عوامل تهدید‌کننده لاک پشت‌های دریایی
لاک پشت‌های دریایی در سطح جهان به دلیل بهره‌برداری بیش از حد و پایین بودن نرخ زنده‌مانی نوزاد لاک پشتان (حدود ۱ درصد) از جانوران در معرض خطر انقراض محسوب می‌گردند و امروزه مناطق تخم‌گذاری آن‌ها تقریباً از سرزمین اصلی بر چیده شده و محدود به سواحل شنی جزایر خصوصاً جزایر غیر مسکونی گردیده است لاک پشت‌های دریایی در قرن ۱۸ و ۱۹ جمعیت‌های بزرگی بالغ میلیون‌ها عدد را در دریا‌ها تشکیل می‌دادند ولی در چند دهه گذشته عوامل مختلف از جمله صید و شکار تخریب زیستگاه‌ها و مناطق تخمگذاری و این اواخر با ایجاد انواع آلودگی‌ها و برداشت غیر قانونی ما سه‌های سواحل جهت کار‌های ساختمانی قدرت بقای کمتری دارند به طوری که در حال حاضر تنها جمعیت انگشت شماری از آن‌ها از سیل خطرات متعدد در‌امان مانده‌اند که این جمعیت هم به شدت در معرض کاهش. هستند یکی از مهمترین عوامل تهدید‌کننده نسل لاک پشت‌ها جمع‌آوری تخم‌ها و شکار لاک پشت بالغ توسط افراد سودجو و نا آگاه جهت مصارف غذایی گیر افتادن در تور‌های صیادی و خفه شدن آن‌ها بر اثر بلعیدن زباله‌هایی نظیر کیسه‌های پلاستیکی و برخورد با قایق‌های تندرو می‌باشد وجود نور‌های مصنوعی همچون چراغ‌های روشنایی و نور خودرو‌ها در سواحل از عوامل جدی تهدید نسل لاک پشت‌ها می‌باشند این نور‌ها باعث می‌شوند نوزادان لاک پشت پس از خروج از تخم راه را گم کنند و هیچگاه به دریا نرسند که این امر موجب مرگ حتمی آن‌ها خواهد شد. وجود زباله‌های مختلف همچون تور‌های صیادی، کهنه نایلون‌ها و… نیز مانع از رسیدن نوزادان لاک پشت‌ها به دریا و مرگ آن‌ها می‌شوند در سواحل چابهار از مهمترین عوامل تهدید‌کننده نسل لاک پشت‌ها جمع‌آوری تخم‌ها توسط افراد سودجو و نا آگاه جهت مصارف غذایی گیر افتادن در تور‌های صیادی و خفه شدن آن‌ها بر اثر بلعیدن زباله‌هایی نظیر کیسه‌های پلاستیکی و برخورد با قایق‌های تندرو می‌باشد.

علت پدید آمدن ریزگرد چیست؟

گرد و غبار یا ریزگرد  توده‌ای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان ۱ و ۲ کیلومتر محدود می‌کند و برای بیماران تنفسی بسیار زیان‌آور است.

رئیس انجمن علوم خاک ایران گفت: هرچه منطقه‌ای از نظر آب و هوا خشک‌تر باشد، میزان پوشش گیاهی کمتری دارد و نسبت به پدیده ریزگرد مستعدتر است، اما مناطقی مانند شمال ایران که در آن بارندگی بسیار است، پوشش گیاهی زیادی دارد و گرد و غبار کمتر است.

 با بیان اینکه ذراتی که توسط باد از زمین برمی‌خیزد میزان ته‌نشینی متفاوتی دارد، اظهار کرد: برخی از ذرات بر اثر وزش باد تنها یک الی دو متر حرکت می‌کند، اما ذرات دیگری نیز وجود دارد که در هوا شناور مانده و هزاران کیلومتر جابه‌جا می‌شود.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین مسائل در ته‌نشست رسوبات، اندازه ذرات است؛ ذراتی که از کشورهای همسایه به ایران می‌آید، حتی گاهی تا کشور چین نیز جابه‌جا می‌شود، زیرا این ذرات بسیار کوچک است و به راحتی ته نشین نمی‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: عامل دیگری که در ته‌نشینی ذرات گرد و غبار تأثیر دارد، رطوبت هوا است. هرچه مقدار رطوبت بیشتر شود ذرات به یکدیگر می‌چسبد و ته‌نشین می‌شود؛ بنابراین میزان ته‌نشینی به نوع ذرات، خصوصیت خاک و میزان رطوبت بستگی دارد و برای کاهش میزان گرد و غبار باید به این مسائل توجه داشت.

وی در رابطه با تأثیر گرمای هوا و خشکسالی بر میزان گرد و غبار گفت: طبیعی است که هرچه میزان گرمای هوا بیشتر شود، هوا خشک‌تر شده و گرد و غبار نیز افزایش می‌یابد از طرفی مناطق خشک نسبت به پدیده ریزگرد مستعدتر است.

گرجی در همین رابطه افزود: هرچه منطقه‌ای از نظر آب و هوا خشک‌تر باشد میزان پوشش گیاهی کمتری دارد و نسبت به پدیده ریزگرد مستعدتر است، اما مناطقی مانند شمال ایران که در آن بارندگی بسیار است، پوشش گیاهی زیادی دارد و گرد و غبار کمتر است.

وی تاکید کرد: مناطقی که بارندگی سالانه کمی دارد و با خشکسالی مواجه شده است، طبیعتاً پوشش گیاهی خوبی ندارد، اما در نقاطی که میزان بارندگی بسیار است، پوشش گیاهی نیز مناسب بوده که از خاک محافظت می‌کند.

مهاجرت ماهیان به خطر افتاده است

یک کارشناس ارشد بیوسیستماتیک جانوری و محقق ماهیان غیربومی ضمن روایت تاریخی کوچ ماهیان در زیستگاه‌ها می‌گوید: تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی سبب شده‌اند تا مهاجرت ماهیان بیش از پیش به خطر بیفتد.

میلاد خسروی افزود: برای تشریح موضوع مهاجرت ماهیان باید نگاهی به بحث تکامل بیندازیم. از سال‌ها پیش رقابت بین موجودات زنده برای کسب منابع و مواد غذایی وجود داشته است. زندگی و حیات از دریاها شروع شده چرا که خشکی‌ها پس از آب‌ها و در اثر فعالیت‌های آتشفشانی پدیده آمده‌اند. وقتی محیطی باشد که شرایط زندگی در آن وجود داشته باشد محدودیت‌هایی نیز در آن وجود دارد. وقتی در یک محیط جمعیت بیشتر می‌شود، گونه یا از محیط خارج می‌شود یا استراتژی خاصی برای ادامه زندگی اتخاذ می‌کند.

وی افزود: اساس تکامل موجودات رقابت است. چرایی وجود مهاجرت در ماهیان را می‌توان به نزاع و تلاش برای بقا نسبت داد. ماهیان نیز باید برای کسب منابع غذایی و جایگاه بیشتر از دریا خارج می‌شدند و محیط جدیدی که باید به آن وارد می شدند، آب‌های شیرین بود.  وارد شدن به این محیط پیش نیازهایی داشت تا این موجودات بتوانند املاح و سطح یون‌ها در آب را تحمل کنند لذا در دستگاه‌های دفع ادرار و اندام‌های آن‌ها تکاملی پدید آمد تا بتوانند از منابع و غذاها بهره ببرند. این دلیل مهاجرت ماهیان است.

ماهیان مهاجر چند نوع‌ اند؟

وی با دسته بندی ماهیان مهاجر گفت: ماهیان مهاجر انواع مختلفی دارند. برخی برای تخم گذاری از دریا وارد آب‌های شیرین می‌شوند که اصطلاحا آنادروموس نام دارند. ماهیان آزاد مانند قزل آلای خال قرمز نمونه‌ای از این دسته ماهیان هستند. همچنین ماهیان خاویاری نیز که برای افزایش شانس بقا جای دیگری تخم گذاری می‌کنند در این دسته جای می‌گیرند.

خسروی ادامه داد: برخی ماهی‌ها نیز از رودخانه به دریا جابجا می‌شوند و کاتادرموس نام دارند. مارماهی اروپایی که از کانال ولگا به دریای خزر آمده و گونه‌ای غیربومی است در این دسته جای می‌گیرد. برای برخی ماهیان نیز محل تخم‌گذاری تفاوتی ندارد. به این دسته از ماهیان آمفی دروموس گفته می‌شود. این ماهیان بین این دو محیط حرکت می‌کنند. دسته‌های فرعی دیگری نیز وجود دارند. برخی فقط در آب شور زندگی می‌کنند که اوشینودروموس و برخی فقط در آب‌های شیرین هستند و پتامودراموس شناخته می‌شوند. پتامون در زبان یونانی به معنای آب شیرین است.

تغییرات اقلیمی، سفر ماهیان را به خطر انداخته است

وی با تاکید بر تاثیر انکارناپذیر تغییرات اقلیمی روی مهاجرت ماهی‌ها گفت: تغییرات اقلیمی سبب می‌شود تا در برخی محیط‌ها الگوی بارشی تغییر کند و بارش در جایی بیشتر و  در جایی کمتر شود. تغیرات اقلیمی چیزی است که ما در ایران با چشم خود می‌بینیم و حس می‌کنیم. وقتی نرخ بارش کم باشد و سطح آب رودخانه‌ها پایین بیاید و سطح آب دریاها بالا برود، تاثیرات زیادی روی مهاجرت ماهیان مشاهده می‌شود. مهاجران برای شروع فرایند مهاجرت به نشانگرهای محیطی نیاز و با سیستم‌های آب و هوایی سر و کار دارند. وقتی دما از حدی بالاتر یا پایین‌تر برود، این موجودات به مشکل می‌خورند. در واقع سطح آب رودخانه به اندازه‌ای پایین می‌آید که امکان مهاجرت از بین می‌رود و جمعیت دچار مرگ و میر می‌شود.

آیا ماهیان ایران نیز قربانی تغییرات اقلیمی شدند؟

خسروی ضمن اشاره به تغییرات اقلیمی در ایران گفت: با تغییر دما و تغییر سیستم‌های بارشی موفقیت و عدم موفقیت مهاجرت ماهیان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این موضوع در ایران نیز بررسی شده است. طبق پیش‌بینی نرم افزارهایی که با هوش مصنوعی کار می‌کنند، بر اساس استانداردهای زیست شناسی مهاجرت، شانس بقا در سناریوهای اقلیمی آینده کاهش یافته است. طبق پیش‌بینی‌های هوش مصنوعی زیستگاه‌های ماهیان مهاجر به علت قطعه قطعه شدن پایستگی نخواهد داشت و کاهش جمعیت این گونه‌ها قابل انتظار است.

وی ادامه داد: برای مثال فیل ماهی خاویاری که نیم قرن پیش ۷ یا ۸ نوع از آن دیده می‌شد از وضعیت مطلوب فاصه گرفته و در دسته CR یا بشدت در معرض انقراض قرار گرفته است. همچنین در مناطق جنوبی کشور نیز مشابه این اتفاق برای ماهی صبور در استان خوزستان افتاده است. این ماهی از ارزش تغذیه بالایی برای مردم محلی برخوردار است و ساکنین این مناطق به این ماهی علاقه دارند. طی ۲۰ سال گذشته ۷۰ درصد بارش کاهش یافته و روی این زیستگاه تاثیر گذاشته است.

این کارشناس آبزیان اضافه کرد: اروندرود از لحاظ شوری دچار تغییراتی شده که در مهاجرت اختلال ایجاد کرده است. همچنین مهاجرت ماهیان خاویاری نیز به دلیل پایین آمدن سطح رودخانه‌هایی که به خزر می‌رسند با چالش مواجه شده است. طی پژوهش ما در ارسباران طبق آخرین اطلاعات ماهیان خاویاری ثبت نشدند. حتی در جنوب کشور و  رود کارون که در آن کوسه دیده می‌شد، دیگر کوسه‌ای مشاهده نمی‌شود.

وی ادامه داد: البته علت کاهش جمعیت این گونه‌ها فقط این نیست و این مسئله از ابعاد مختلفی قابل بررسی است. علاوه بر این بلای دیگری به نام سدسازی غیراصولی که سبب قطعه قطعه شدن زیستگاه می‌شود گریبان ماهیان مهاجر را گرفته است. سدسازی در همه جای دنیا عامل FRAGMENTATION یا قطعه قطعه شدن زیستگاه به شمار می‌رود. سدسازی سیکل زندگی یک گونه‌ را  متاثر می‌کند و بیشتر از همه ماهیان مهاجر تحت تاثیر آن هستند. در سال‌های اخیر تدابیری اندیشیده شده تا کانال‌های عبوری برای این موجودان وجود داشته باشد اما این مورد نیز نمی‌تواند موفق باشد. دست اندازی به زیستگاه‌های آب شیرین و برداشت بی‌رویه ماسه‌های کف بستر رودخانه‌ها به صورت غیر اصولی نیز عامل دیگری برای تشدید این وضعیت نامناسب است. در زیستگاه‌های مناسب تخم ریزی اگر ماسه‌ها وجود نداشته باشند، تخم ریزی صورت نمی‌گیرد.

خسروی در پایان گفت: همچنین ورود پساب‌های خانگی کشاورزی و صنعتی نیز مزید بر علت شده تا عملا محیط برای زندگی این موجودات نامناسب شود. این عوامل همه و همه در کنار هم دست به دست هم داده‌اند تا حتی زیست معمولی این موجودات نیز با مشکل مواجه شود.

منبع: ایسنا 

هشت گونه مختلف از لاک‌پشت‌های دریایی

لاک‌پشت‌های دریایی جزء رده خزندگان هستند موجوداتی با جثه بزرگ و با قدمت 200 ملیون ساله از عصر دایناسورها تا کننون زندگی می‌کنند. آنها با مهاجرت‌های طولانی اکثر سواحل اقیانوس‌ها و دریاها شنا می‌کنند. وجود باله‌های قوی‌، شکل خاص بدن و شناوری باعث شده تا مهاجرت برای آنها با انرژی کم امکان پذیر باشد .

رژیم غذایی در گونه لاک‌پشت‌ها تقریبا مشابه بوده است و شامل جلبک‌ها، علف‌های دریایی، گلسنگ‌ها، عروس دریایی و به طور کلی موجوداتی که دارای حرکت کند هستند می‌باشند.

زیستگاه آن‌ها عمدتا مناطق کم‌ عمق ساحلی دریا‌های گرم و نیمه گرم، بسترهای سنگی، صخره‌ای، مرجانی و زیستگاه‌هایی که دارای منابع غذایی کافی هستند، می‌باشند. برای تغذیه از ریشه و برگ‌های درختان مانگرو به خورها نیز مراجعه می‌کنند.

از میان هشت گونه لاک‌پشت‌های دریایی موجود در اقیانوس‌ها و دریاها، 5 گونه در خلیج فارس و دریای عمان زیست می‌کنند.

لاک‌پشت‌های دریایی برای تولید مثل وابستگی شدیدی به سواحل دارند و این باعث شده تا هر گونه تغییر در سواحل حیات آنان را تحت شعاع قرار دهد. شرکت آب شیرین کن مکران پارس/شرکت تعاونی آب‌رسانی فلات مرکزی پارس در راستای انجام رسالت‌های اجتماعی خود به عنوان حامی مالی از طرح حمایت و از ازدیاد لاک‌پشت‌های دریایی سواحل مکران پشتیبانی می‌کند. حفظ محیط زیست و گونه‌های زیستی آن رمز بقاء یک اکوسیستم پایدار است.

در این مقاله می‌توانید علت انقراض لاک‌پشت‌های دریایی را مطالعه کنید.

گونه‌‌های مختلف لاک‌پشت‌های دریایی

لاک پشت چرمی

لاک‌پشت‌های پشت چرمی یا لاک‌پشت‌ چرم، با طولی نزدیک به 3 متر و وزنی معادل 750 کیلوگرم پس از کروکودیل‌ها بزرگ ترین گونه‌های خزندگان دریایی می باشند. این تنها گونهٔ زنده در سرده درموکلیس و خانوادهٔ درموکلیده است که به خاطر پوست سخت چرمی‌اش پشت چرمی نامیده می‌شود. این خزنده موجودی گرمسیر می باشد که بجز مناطق سردسیر قطب در همه نقاط جهان یافت می شود. این خزنده در دریاها و رودها، بسیار سریع است اما در خشکی ها به تنبل ترین موجود جهان معروف می باشد. لاک پشت پشت چرمی از گونه هایی می باشد که در معرض آسیب قرار گرفته و ممکن است که نسل آن ها در آینده ای نه چندان دور منقرض شود. لاک‌پشت‌‌های پشت چرم گوشت خوار هستند.

لاک پشت پشت چرمی

 لاک‌پشت سبز

لاک‌پشت سبز دریایی یا گالاپاگوس در هنگام تولد تنها 5 سانتیمتر طول دارد، اما تا 1.5 متر طول و بیش از 300 کیلوگرم وزن رشد می‌کند و این اندازه، آن‌ها را تبدیل به بزرگ‌ترین لاک‌پشت دریایی می‌کند. لاکِ پشت آن‌ها پهن، هموار، به رنگ سبز مایل به قهوه‌ای و لاکِ زیر شکم آن‌ها زرد رنگ است. به خاطر رنگ مایل به سبز پوست لاک‌پشت سبز دریایی، این نام بر روی آن‌ها گذاشته شده است. این لاک‌پشت بر خلاف بیشتر لاک‌پشت‌ها نمی‌تواند سر خود را وارد لاک کند. لاک‌پشت سبز دریایی قادر است نفسش را تا چند ساعت نگه دارد. چون لاک‌پشت حیوانی خونسرد است دمای آب بر توانایی نگه‌داشتن نفسش تأثیر می‌گذارد به همین علت لاک‌پشت‌های سبز دریایی در آب‌های سردتر حتی مدت طولانی تری نیز می‌توانند نفسشان را نگه‌ دارند. این لاک‌پشت در فهرست موجودات در خطر انقراض قرار دارد و تعداد آن‌ها رو به کاهش است.

لاک پشت پشت سبز

لاک‌پشت سیاه

لاک‌پشت‌ سیاه یکی از هشت گونه لاک‌پشت‌ دریایی جهان است و زیر طبقه لاک‌پشت‌ دریایی سبز به شمار می‌رود. این لاک‌پشت به دلیل رنگ تیره‌تر نسبت به لاک پشت های سبز، تحت عنوان لاک پشت های سیاه نامگذاری شده است. لاک‌پشت‌سیاه از گونه‌های در معرض خطر است. این لاک‌پشت‌ را می توان در شرق اقیانوس آرام یافت. لاک‌پشت‌‌های سیاه گوشت خوار هستند.

لاک پشت پشت سیاه

لاک‌پشت پهن

لاک‌پشت پهن یا لاک‌پشت صاف نام خود را بر خلاف سایر لاک‌پشت‌های دریایی که دارای پوسته گنبدی بلندی هستند، از پوسته نسبتا صاف خود گرفته است. این لاک‌پشت‌ دریایی دارای جثه متوسط است و طول آن تا یک متر و وزن آن تا 90 کیلوگرم می رسد.لاک‌پشت‌‌های پهن گوشت خوار هستند.

لاک پشت پشت پهن

لاک‌پشت پوزه‌عقابی

لاک‌پشت‌ پوزه عقابی به خاطر لاک رنگی خود بعنوان زیباترین لاک‌پشت‌ دریایی مورد  توجه قرار گرفته است.  به دلیل شباهت سر مخروطی شکل آن‌ها به پرنده شکاری به لاک‌پشت پوزه عقابی معروف شده اند. این نوع لاک‌پشت در آب‌های مناطق گرمسیری سراسر دنیا یافت می‌شود. این جانداران هر سال از اقیانوس هند به سوی خلیج فارس و سواحل جنوبی کشورمان ایران می‌آیند تا تخم گذاری کنند. لاک‌پشت‌‌های پوزه عقابی گوشت خوار هستند.

لاک پشت پوزه عقابی

لاک‌پشت سرخ

لاک‌پشت‌های سرخ غالباً تا وزن ۳۶۰ کیلوگرم و طول ۱٫۱ متر رشد می‌کنند. رنگ آن قرمز قهوه‌ای است و شناخته‌ شده‌ترین گونه لاک‌پشت دریایی می‌باشند. این لاک‌پشت از گونه‌های در حال انقراض بوده و ۹۰ هزار از آن باقی‌مانده است. زیستگاه اصلی این لاک پشت اقیانوس های اطلس، آرام، هند، آب های جنوبی ایتالیا، جزایر یونان و جنوب غربی ترکیه است. این لاک‌پشت در محیط طبیعی بین 30 تا 62 سال عمر می کند. لاک‌پشت‌‌های سرخ گوشت خوار هستند.

لاک پشت پشت سرخ

لاک‌پشت زیتونی

لاک‌پشت زیتونی یا لاک‌پشت ریدلی نام خود را از رنگ زیتونی پوسته آن گرفته است. طول لاک‌پشت زیتونی به 80 سانتی‌متر  و وزن آن تا 50 کیلوگرم می‌رسد و از کوچکترین گونه‌های لاک‌پشت دریایی است. این جانور در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قراردارد. لاک‌پشت‌‌های زیتونی گوشت خوار هستند.

لاک پشت پشت گرد

لاک‌پشت‌ پشت گرد یا لاک‌پشت‌ کمپ  را اغلب می‌توان در آب‌های نزدیک ساحل خلیج مکزیک یافت. طول این لاک‌پشت به 76 سانتی‌متر و وزن آن به 45 کیلو گرم می‌رسد. این گونه از کوچک‌ترین لاک‌پشت‌های دریایی درجهان به شمار می‌روند. لاک‌پشت‌‌های پشت گرد گوشت خوار هستند.لاک پشت پشت گرد

بلند‌ترین آبشارهای جهان در کجا است؟

آبشارها با خلق منظره‌ فروریختن ده‌ها متر مکعب آب از لبه‌ یک صخره یا از دل کوه‌ها از شگفت‌انگیزترین پدیده‌های طبیعی هستند که چشم هر بیننده‌ای را باشکوه خود به حیرت وا می‌دارند. آبشارها یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی هستند.

بلند‌ترین آبشارهای جهان

آبشار آنجل

آبشار آنجل با ۹۷۹ متر (۳۲۱۲ فوت) ارتفاع در صدر جدول آبشارهای بلند جهان قرار دارد و بلندترین آبشار یکپارچه و به هم پیوسته‌ی سراسر دنیاست که در میان جنگل‌های انبوه پارک ملی کانایما در ایالت بولیوار در جنوب شرقی کشور ونزوئلا قرار دارد. آب این آبشار از بارش باران در این منطقه تامین شده و در واقع رودی به نام کارائو است که از یک شکاف در بالای قله‌ی کوه آیا آنتی چویی به پایین و در انتها به رود خانه‌ی چورون می‌ریزد. آبشار آنجل یک آبشار دائمی است که ممکن است در زمان‌های کم بارش مقدار آبش کاهش پیدا کند اما همیشه آب دارد.

آبشار انجل

آبشار توگلا

آبشار توگلا دومین آبشار جهان از نظر بلندی است که ۹۴۸ متر (۳۱۱۰ فوت) ارتفاع دارد و در کوه دراکنبرگ (کوه اژدها)، در پارک ملی رویال ناتال، در ایالت کوازولو در استان خوزوی کشور آفریقای جنوبی واقع شده است. منشأ آبشار توگلا رودخانه‌ی توگلاست که خود از کوه‌های فلات مونت آکوس سورسز نشأت می‌گیرد و میزان آب این آبشار به شدت بارش‌ها و میزان آب این رودخانه بستگی دارد، پس آبشار توگلا یک آبشار فصلی است که آب آن با تغییر بارش‌ها کم و زیاد می‌شود. برخی آبشار توگلا را بلندترین آبشار جهان می‌دانند زیرا معتقدند آبشار آنجل که بلندترین آبشار دنیاست از مجموع دو آبشار که ۸۰۰ و ۱۸۰ متر ارتفاع دارند ساخته شده است.

ابشار تولگا

آبشار کاتاراتاس لاس ترس هرماناس

آبشار کاتاراتاس با ۹۱۴ متر (۳۰۰۰ فوت) ارتفاع سومین آبشار بلند جهان می‌باشد که در پارک ملی اوتیشی در آیاکوچوی پرو قرار گرفته است. پهنای این آبشار ۱۲ متر، آب و هوای آن مرطوب و نیمه گرم و میانگین دمای آن در یک سال ۲۵ درجه‌ی سانتیگراد می‌باشد.

آبشار اولوپنا

آبشار اولوپنا با 900 متر (2953 فوت) ارتفاع در لیست بلندترین آبشارهای جهان جایگاه چهارم را داراست و در شهر مولوکای در شمال شرقی هاوایی در کشور ایالت متحده‌ی آمریکا واقع شده است. این آبشار بلند و زیبا همچون نواری سفید رنگ آسمان را به دریا وصل کرده و آن قدر دور افتاده است که تنها از طریق هوایی یا دریا می‌توان به آن نزدیک شد.

آبشار اولوپنا

آبشار یومبیلا

آبشار یومبیلا پنجمین آبشار بلند جهان با 896 متر (2938 فوت) ارتفاع است که در منطقه‌ی آمازوناس در شمال پرو قرار دارد و دارای 4 ریزشگاه می‌باشد.

آبشار وینوفوسن

آبشار وینوفوسن که 860 متر (2822 فوت) بلندی دارد ششمین آبشار بلند جهان و بلندترین آبشار قاره‌ی اروپا می‌باشد، این آبشار در شرق روستای سانندالسر در موراگ رامسدال کشور نروژ واقع شده و از دیدنی ترین نقاط این کشور به شمار می‌رود.

آبشار بالایفوسن

آبشار بالایفوسن که در 6 کیلومتری اوسا و در هارالند کشور نروژ واقع شده 850 متر (2788 فوت) ارتفاع و 6 متر پهنا دارد و هفتمین آبشار بلند جهان است. آبشار بالایفوسن از ترکیب 3 آبشار به وجود آمده که ارتفاع بلندترین آن‌ها 452 متر می‌باشد. این آبشار یک آبشار فصلی است که منشأ آن برف‌هایی است که در زمستان می‌بارد و چون به شدت به آب و هوا وابسته است.

آبشار-بالایفوسن

آبشار پوئکاوکو

آبشار پوئکاوکو که هشتمین آبشار بلند جهان است در قسمت شمال شرقی مولوکای در هاوایی کشور ایالات متحده‌ی آمریکا قرار گرفته و 840 متر (2756 فوت) ارتفاع دارد.

آبشار جیمز بروک

آبشار جیمز بروک با 840 متر (2755 فوت) ارتفاع و 4.6 متر (15 فوت) عرض نهمین آبشار بلند جهان است که در بریتیش کلمبیای کشور کانادا و در پارک دریایی پرنسس لوئیزا واقع شده است. این پارک 60 آبشار دارد که معروف‌ترین آن‌ها آبشار جیمز بروک است که از باقیمانده‌ی یخچال‌های طبیعی سرچشمه گرفته و در تابستان‌ها معمولا خشک می‌باشد.

آبشار-جیمز-بروک

آبشار براون

آبشار براون در پارک ملی فیوردلند در جزیره‌ی جنوبی نیوزیلند قرار گرفته، 836 متر (2744 فوت) ارتفاع دارد و دهمین آبشار بلند در دنیاست. این آبشار در سال 1940 به وسیله‌ی عکاسی به نام ویکتور کارلیل براون کشف و به نام همین فرد نامگذاری شد. طول بلندترین ریزشگاه آبشار براون 244 متر، عرض این آبشار 12 متر و قدرت آب آبشار در حالت عادی 3 متر مکعب در ثانیه می‌باشد، اما در زمان‌های بارندگی و پر آبی به 14 متر مکعب در ثانیه هم می‌رسد.

بلندترین آبشارهای ایران

آبشارها یکی از اسرارآمیزترین پدیده‌های طبیعی هستند و تماشای چشم‌انداز خیره‌کننده آنها یا گوش دادن به صدای دلنشین آب می‌تواند راهی عالی برای دوری از استرس و فضای پرهیاهوی شهرهای شلوغ باشد. ایران سرزمینی چهار فصل است و جاذبه‌های طبیعی منحصر به فردی در استان‌های مختلف آن به چشم می‌خورند. بلندترین آبشارهای کشور ما از برجسته‌ترین جاهای دیدنی ایران به شمار می‌روند. از گرم‌ترین استان‌های ایران گرفته تا مناطق سرسبز با آب و هوای معتدل، آبشارهای بلند و زیبایی دارند.

آبشارهای ایران

آبشار وروار

آبشار وروار در جنوب استان کرمان و شهرستان عنبرآباد قرار دارد. این آبشار در میان کوهستان «جبال بارز» جنوبی واقع شده است و از قله «علم شاه» با بلندی بیش از ۳۵۰۰ متر سرچشمه می‌گیرد. رشته کوه جبال بارز با طول ۲۵۰ کیلومتر طولانی‌ترین رشته کوه در جنوب شرقی ایران است و آبشار وروار را به‌عنوان بلندترین آبشار خاورمیانه می‌شناسند.

آبشار نشترود

آبشار نشترود در نزدیکی روستایی به همین نام در استان البرز قرار دارد. این آبشار در جوار کوه‌هایی زیبا قرار گرفته است که مورد توجه کوهنوردان زیادی قرار دارد. آب و هوای این منطقه بسیار دلپذیر است و دره‌های اطراف آبشار نشترود در فصل‌های بهار و تابستان پوشیده از گل می‌شوند. روستای نشترود در فاصله ۳۵ کیلومتری جاده چالوس واقع شده است و زیباترین ییلاق های استان البرز در این منطقه به چشم می‌خورند.

آبشار لاتون

آبشار لاتون با ارتفاع ۱۰۵ متر در استان گیلان، بلندترین آبشار شمال ایران است. این آبشار از کوه «اسپیناس» سرچشمه می‌گیرد و به رودخانه «لوندویل» می‌ریزد. در نزدیکی آبشار لاتون آبشار دیگری نیز به چشم می‌خورد که در حدود ۶۵ متر بلندی دارد و پهنای آن از آبشار لاتون بیشتر است

آبشار سرانکوه

آبشار سرانکوه یکی دیگر از آبشارهای بلند استان کرمان در میان کوهستان جبال بارز است. این آبشار فاصله کمی تا آبشار وروار، بلندترین آبشار ایران دارد و مسیر دسترسی به آن نیز از شهرستان جیرفت می‌گذرد.با ارتفاع ۱۵۰ متر، سرنکوه یکی از بلندترین آبشارهای ایران و حتی خاورمیانه به‌شمار می‌رود

آبشار دره عشق

آبشار دره عشق در استان چهار محال و بختیاری و در جوار رود کارون جریان دارد. این آبشار در نزدیکی روستای دره عشق با طبیعت زیبا و چشم‌نواز خودنمایی می‌کند. این روستا در فاصله ۱۱۰ کیلومتری از شهرکرد و در دامنه کوه‌های زاگرس واقع شده است. آبشار دره عشق با بلندی بیش از ۱۰۰ متر از بلندترین آبشارهای کشور ما به شمار می‌رود.

آبشار پیران 

آبشار پیران از بلندترین آبشارهای ایران در استان کرمانشاه است این آبشار در شمال شرقی شهرستان سر پل ذهاب قرار دارد. آبشار پیران از آبشارهای پلکانی ایران است که سه طبقه دارد و بلندی این آبشار در فصل‌های مختلف تغییر می‌کند. در بعضی منابع بلندی سه طبقه این آبشار را تا ۱۸۰ متر عنوان کرده‌اند.

آبشار شوی

آبشار شوی یکی از بلندترین و زیباترین آبشارهای جنوب غربی ایران است که در مرز بین استان‌های لرستان و خوزستان و در کوه‌های زاگرس قرار دارد، اما از توابع شهرستان دزفول در استان خوزستان به حساب می‌آید. پهنای این آبشار در فصل‌ پر آبی به حدود ۷۰ متر می‌رسد که فاصله زیادی با ارتفاعی ۱۰۰ متری آن ندارد و به همین دلیل در فهرست پهن‌ترین آبشارهای ایران نیز قرار دارد.

آبشار نوژیان

آبشار نوژیان با ارتفاع 95 متر در 38 کیلومتری جنوب شرقی خرم‌اباد (بخش پاپی) استان لرستان قرار دارد. آبشار نوژیان یکی دیگر از مرتفع‌ترین آبشارهای ایران است که در استان لرستان و در کوهستان واقع شده است.

آبشار مارگون

با ارتفاع 70 متر در مرز استان فارس با کهگیلویه و بویراحمد و در نزدیکی شهر سپیدان و در روستای مارگون قرار دارد.

 آبشار آب سفید 

آبشار آب سفید با ارتفاع 70 متر در 90 کیلیومتری شهرستان الیگودرز قرار دارد که تنها مسیر دسترسی آن عبور از روستاهای کاکلستان وقلیان است. آبشار آب سفید الیگودرز یکی از آبشارهای استان لرستان که به عروس آبشارهای ایران معروف است و به رود رودبار لرستان می‌پیوندد و سرانجام به رود دز می‌ریزد. شاید به علت اینکه آب این آبشار به صورت مخلوط با هوا بر اثر برخورد با سنگ ها به شکل حباب سفید در می‌آید به آب سفید معروف شده است.

منبع: کجارو 

تالاب‌های ایران

تالاب‌ها محیط‌هایی هستند که مشخصاتشان چیزی میان خشکی و آب است.  تمام محیط‌های رودخانه‌ای، دریاچه‌ها، کرانه‌های ساحلی، جنگل‌های حرا، لجن زارها، تپه‌های مرجانی و محدوده‌هایی از سواحل دریاها و دریاچه‌ها که عمق آنها در پایین‌ترین حد جزر بیش از شش متر نباشد، در شمار تالاب‌های طبیعی قرار می‌گیرند. تالاب‌ها ممکن است همواره دارای آب باشند یا اینکه گاه خشک و گاه آب‌دار باشند. تالاب ها میتوانند جلوی سیل را بگیرند و به خاطر پوشش گیاهی و آب میتوانند مکانی مناسب برای زندگی پرندگان باشند. افزون بر آن، محیط‌های آبی ساخته بشر، نظير حوضچه‌های پرورش ماهی، دریاچه سدها و کانال‌های آب نیز می‌توانند در ردیف تالاب‌ها به شمار آیند.

تالاب‌ها؛ زیستگاه‌هایی پیچیده و حیاتی

بر خلاف رشد وآگاهی مردم وکشورها نسبت به اهمیت محیط های طبیعی به ویژه تالاب‌ها هنوز درک واقعی ازاهمیت، کارکرد واهمیت این زیستگاه‌های حیاتی و متنوع بسیارپایین است.تالاب‌ها را می توان شاهکار خلقت به شمار آورد.
به جرأت می توان گفت درمجموعه چهره های محیط طبیعی زمین کمتر زیستگاهی می توان تا بدین پایه با اهمیت پیدا کرد که تا بدین حد در مورد آن‌ها غفلت شده باشد. در واقع می توان تالاب‌ها را ازجمله نظام های حیات بخشی به حساب آورد که مطلقا جایگزین ندارند. تالاب‌ها مفیدترین ودرعین حال       بد بیارترین اکو سیستم های طبیعیت بشمار آورد.

تالاب‌های مهم ایران

تالاب کانی‌برازان:

تالاب کانی‌برازان واقع در شمال جاده مهاباد – میاندواب یکی از مهم‌ترین تالاب‌های جنوب دریاچه ارومیه است که آب خود را از چشمه‌ها، بارندگی و رواناب‌های سطحی سالیانه تامین می‌کند.

تالاب کانی

تالاب زریبار:

تالاب زریبار واقع در یکی از شهرهای غربی ایران است. تالاب زریوار در نزد افراد محلی با عناوینی همچون زریبار و زره‌وار شناخته شده است.

تالاب زریبار

تالاب انزلی:

تالاب انزلی نه‌ تنها یک پهنه آبی وسیع بلکه در عین حال یک منبع بزرگ آب شیرین است که پیرامون آن را تعدادی از روستاهای محلی فراگرفته‌اند. این تالاب واقع در پایانه جنوبی شهر انزلی قرار دارد.

تالاب گمیشان:

تالاب بین‌المللی گمیشان که در محدوده شهرستان گمیش‌تپه قرار دارد . و می توان گفت بکرترین تالاب‌های بین‌المللی در ایران و استان گلستان است.

تالاب میانکاله:

تالاب بین‌المللی و پناهگاه حیات‌وحش میانکاله واقع در استان مازندران، اولین تالاب ثبت‌شده بین‌المللی ایران است که از غنای زیستی، تاریخی، اقتصادی، آموزشی و تفرجی خاصی برخوردار است.

تالاب میانکاله

منبع: پایگاه خبری گلونی

بزرگ‌ترین مخازن سدها در جهان

سدها برای ذخیره آب، جلوگیری از سیل‌ها و طغیان‌های آبی ساخته می‌شوند. سدسازی در جهان تاریخچه‌ای طولانی دارد چند دهه قبل از قرن بیستم سدهای برقابی با سرعت زیاد روی رودخانه‌ها ساخته شدند. در طول سال‌های بعد، تعداد و ابعاد سدها و نیروها  افزایش پیدا کردند و با توسعه تکنولوژی تولید توربین‌ها، ساخت بلندترین سدها در دنیا امکان‌پذیر شد.

سد Kariba:

این سد در مرکز کشورهای زامبیا و زیمبابوه واقع شده است و با حجم مخزن 185 میلیارد متر مکعب و مساحت 5580 کیلومتر مربع دارای بزرگترین دریاچه سد از لحاظ حجم در جهان می باشد. طول دریاچه این سد، 280 کیلومتر و عرض آن در پهن ترین بخش 32 کیلومتر است. سد Kariba دارای 128 متر ارتفاع و 617 متر طول می شود که توسط 1.036 میلیون متر مکعب بتن بنا شده است. این سد 1.470 مگاوات انرژی برق آبی تولید می کند که حدود 60% از انرژی تولیدی نیروگاه های زامبیا و زیمبابوه را به خود اختصاص می دهد.

 سد Bratsk:

سد براتسک روسیه دومین سد بزرگ جهان از نظر گنجایش است. این سد با مخزن خود مساحتی به طول ۵۴,۰۴۰ کیلومتر مربع را در بر دارد. سد براتسک دارای ارتفاع ۱۲۵ متر و طول ۱۴۵۲ متر  است و از بالای آن یک خط ریلی و بزرگراه می‌گذرد. این سد دارای ۴,۵۰۰ مگاوات تولید برق و ۱۸ توربین فرانسیس است. شهر براتسک هم‌زمان با احداث سد عظیم برقابی براتسک ساخته شد. برق حاصل از سد در کارخانه‌های محلی ذوب آلومینیوم، فرآوری چوب، و مواد شیمیایی استفاده می‌شود. نیروگاه برقابی براتسک بزرگترین نیروگاه جهان است. برق آن تا فاصله هزار کیلومتری غرب شهر برای استفاده در حوضه کوزنتسک انتقال می‌یابد. این سد نقش مهمی در توسعه منطقه سیبری داشته است.

سد Akosombo:

سد آکوسومبو در کشور غنا واقع شده و سومین سد بزرگ جهان از نظر ذخیره آب است. این سد روی رود ولتا در جنوب شرقی کشور غنا در تنگه آکوسومبو قرار دارد. سد آکوسومبو دارای بزرگترین مخزن به ابعاد ۸,۵۰۰ کیلومتر مربع است. نیروگاه این سد ۶ دستگاه ژنراتور توربو با تولید هرکدام ۱۲۸,۰۰۰ کیلو وات دارد. سد آکوسومبو منافع فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی زیادی را در پی داشته است که در میان آن‌ها میتون به جمله حمل و نقل روی دریاچه، ماهیگیری، فعالیت‌های کشاورزی در طول خط ساحلی و گردشگری اشاره کرد. این سد همچنین برق تولید شده نیاز داخلی کشور غنا را تامین می‌کند؛ در حالی که تامین برق کشورهای همسایه (‌توگو و بنین) را نیز پوشش می‌دهد.

 سد Daniel–Jahnson:

این سد، با نام منیک 5 (Manic 5) نیز شناخته می شود. این سد کانادایی چهارمین سد بزرگ جهان و دارای مخزن 139.8 میلیارد متر مکعب می باشد که بر روی رودخانه Manicouagan قرار گرفته است. سد Daniel–Jahnson در سال 1968 افتتاح شد. این سد به عنوان بزرگترین سد خالی از سکنه با طاق خاکی در جهان، مورد حمایت زیادی واقع شده است. سد Daniel–Jahnson طول 1310.6 متر و ارتفاع 213.97 متر دارد و از 14 پایه و 13 قوس تشکیل شده است. این بنا در سال های بین 1959 تا 1968 و از 2.2 میلیون متر مکعب بتن ساخته شد.  نیروگاه سد Daniel–Jahnson دارای 12 واحد با ظرفیت 2660 مگاوات می باشد.

 سد Guri:

سد گوری (Guri) پنجمین سد بزرگ جهان با ظرفیت ذخیره 135 میلیارد متر مکعب و دریاچه 4000 کیلومتر مربع است. این سد خاکی بتونی دارای 1300 متر طول و 16 متر ارتفاع است. نیروگاه برقابی این سد 10235 مگاوات انرژی تولید می کند که 70% از نیاز کشور ونزوئلا به برق می باشد. عملیات احداث سد گوری در دو مرحله انجام شد که از سال 1963 آغاز و در سال 1986 به پایان رسید.

سد Aswan high:

سد بلند آسوان بر رودخانه نیل بنا شده و با احداث خود دریاچه ناصر (Nasser) را ایجاد کرده است. این سد بزرگ جهان دارای رتبه ششم و ظرفیت 132 میلیارد متر مکعب است. پروژه ساخت این سد از سال 1960 تا 1968 با سرمایه گذاری حدود 1 میلیارد دلار انجام شد. نیروگاه سد Aswan high دارای 12 توربین فرانسیس با ظرفیت 2.100 مگاوات می باشد. از مهمترین مزیت های احداث این سد، رفع نیاز آبیاری در کشور مصر و سودان، جلوگیری از بروز سیل و بهبود عملیات ناوبری در سراسر رودخانه نیل      می باشند. سد Aswan high دارای ارتفاع 111 متر، طول 3830 متر و عرض پایه 980 متر است. سر ریز این سد 11000 متر مکعب آب را در هر ثانیه تخلیه می کند.

 سد W.A. C Bennett: 

سد بنت هفتمین سد بزرگ جهان است که مساحتی برابر با ۷,۷۷۷ کیلومتر مکعب را در بر می‌گیرد. این سد دارای ارتفاع ۱۸۳ متر و طول ۲,۰۶۸ متر است. ایستگاه تولید برق این سد دارای ظرفیت تولید ۲,۷۹۰ مگاوات است و از سال ۱۹۶۸ تولید خود را آغاز کرد.

بنت یک سد برق آبی است. ساخت آن در حدود ۵۰ میلیون دلار هزینه در بر داشت و این بزرگترین پروژه در نوع خود واقع در استان بریتیش کلمبیا به شمار می‌آمد. این سد در ابتدا بنام پریمیر نام‌گذاری شد؛ زیرا چشم‌انداز آن نقش مهمی در آغاز، توسعه و تحقق این پروژه داشت. این سد علاوه بر مزایای مربوط به انرژی تولید شده، فرصت‌های اقتصادی زیادی را برای استان بریتیش کلمبیا در بر داشته است.

سد Krasnoyarsk:

سد Krasnoyarsk هشتمین سد بزرگ جهان است که بر روی رودخانه Yenisey واقع شده و مخزن آن ظرفیت ذخیره سازی 73.3 میلیارد متر مکعب را دارد. این مخزن 2000 کیلومتر مربع مساحت را پوشش می دهد و دارای خط ساحلی حدود 1.560 کیلومتر است. این سد بتنی 124 متر بلندی و 1065 متر طول دارد و در سال های بین 1956 تا 1972 ساخته شده است. سر ریز این سد 20400 متر مکعب آب را در ثانیه تخلیه می کند. نیروگاه سد Krasnoyarsk دارای 12 واحد با ظرفیت تولید 6000 مگاوات انرژی می باشد. آب حاصل از مخزن ذخیره این سد برای مصارفی مانند آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد.

سد Zeya

سد زیا در منطقه آمور روسیه و شمال مرز چین قرار دارد. این سد نهمین سد بزرگ دنیا از نظر ظرفیت مخزن است. این مخزن مساحتی بالغ بر ۲۴۰۰ کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد. این سد بتنی دارای ارتفاع کلی ۱۱۲ متر و طول تاج ۷۱۴٫۲ متر است. سد زیا از ۶ واحد تولیدی با ظرفیت ۱,۲۹۰ مگاوات ساخته شده است.

 سد Robert Bourassa

سد رابرت بوراسا در شمال کانادا قرار دارد. نیروگاه سد رابرت بوراسا در ۱۴۰ متری زیرزمین احداث شده است؛ به این دلیل این سد را می‌توان بزرگترین سد زیرزمینی جهان نام‌گذاری کرد. ویژگی مهم سد رابرت بوراسا، سرریز پلکانی بسیار بزرگ و منحصربه‌فرد آن است که هر پلکان آن دارای ابعادی به بزرگی دو زمین فوتبال برآورد می‌شود. این سد یکی از قدرتمندترین سدها در جهان است و ۵,۶۱۶ مگاوات برق تولید می‌کند.

منبع: کجارو

بزرگ‌‌ترین مخازن سدها در ایران

سد  یکی از مهم‌ترین سازه‌های دست بشر است. در گذشته‌های دور انسان‌ها برای جمع کردن آب مورد نیاز خود برای مصارف خانگی و کشاورزی به ساخت سد اقدام کردند. با رشد جوامع انسانی و ایجاد صنایع مختلف، به ذخیره آب بیشتری نیاز شد؛ در نتیجه سدهای بزرگ‌تری ساخته شدند تا پاسخگوی نیازهای صنعتی بشر نیز باشند.

با گذشت زمان و ورود تکنولوژی به ایران، سدهای بسیاری ساخته شدند که برخی از آن‌ها از نظر حجم مخزن جزو بزرگترین سدهای ایران و حتی جهان هستند. سدها را می‌توان با توجه به حجم مخزن، ارتفاع یا میزان متوسط تولید سالانه انرژی برق آبی دسته‌بندی کرد. امروزه برخی از این سدها از دیدنی‌های ایران به شمار می‌روند و با داشتن دریاچه‌ای در کنار خود، به تفرجگاهی برای گشت‌وگذار و مکانی برای ورزش‌های آبی و ماهی‌گیری تبدیل شده‌اند.

 سد کرخه

سد کرخه بزرگ‌ترین سد خاکی ایران و خاورمیانه است که در ۲۲ کیلومتری شمال شهر اندیمشک قرار دارد. این سد در طول سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۰ شمسی ساخته شده است. نیروگاه برق آبی سد کرخه، با ظرفیت نیروگاهی ۴۰۰ مگاوات، برق مورد نیاز منطقه را تامین می‌کند.

سد کرخه ۱۲۷ متر ارتفاع و ۳۰۳۰ متر طول دارد و با حجم مخزن هفت میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب بزرگترین دریاچه مصنوعی ایران را ساخته است. این دریاچه، یکی از جاذبه‌های دیدنی اندیمشک شناخته می‌شود.

از اهداف ساخت سد کرخه می‌توان به تامین آب جهت آبیاری ۳۴۰ هزار هکتار از زمین‌های پایین‌دست، دشت‌های حمیدیه و قدس، دشت آزادگان و دشت عباس، تولید انرژی برق آبی ‌به میزان ۹۳۴ گیگاوات ساعت در سال، کنترل سیل‌های مخرب رودخانه و جلوگیری از خسارت‌های ناشی از سیل اشاره کرد.

 سد گتوند علیا

سد گتوند علیا در جنوب غرب ایران بر فراز رود کارون، در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند و ۲۵ کیلومتری شمال شهر شوشتر، در استان خوزستان واقع شده است. این سد با حجم مخزن چهار میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب در رتبه دوم بزرگترین سدهای کشور قرار دارد. ارتفاع این سد سنگریزه‌ای با هسته رسی، ۱۸۲ متر است که بلندترین سد خاکی کشور به شمار می‌رود. ظرفیت نیروگاهی آن دو هزار مگاوات است. ساخت این سد در سال ۱۳۷۶ آغاز شده و در سال ۱۳۹۰ به پایان رسیده است.

هدف از ساخت سد و نیروگاه گتوند علیا، تامین بخشی از برق مورد نیاز کشور، آب آشامیدنی خوزستان، کمک به آبیاری زمین‌های کشاورزی پایین‌دست و جلوگیری از سیلاب‌های فصلی رود کارون بود؛ اما نزدیکی این سد به معدن عظیم نمک و سازند نمکی گچساران باعث شده است که در زمان آبگیری سد و تشکیل دریاچه پشت سد، ذخیره چند میلیون تنی نمک این معدن به زیر آب دریاچه فرو رود. این امر، آب رودخانه کارون را بیش از‌حد شور ساخته و به مشکلات کشاورزی خوزستان افزوده است. کارشناسان بر این باور هستند که محور این سد باید ۹ کیلومتر پایین‌تر از موقعیت فعلی قرار می‌گرفت.

سد دز

سد دز در ۲۳ کیلومتری شمال اندیمشک بر رود دز ساخته شده است. ساخت این سد بتنی که قدیمی‌ترین سد ایران به شمار می‌رود، توسط یک شرکت ایتالیایی در سال ۱۳۳۸ شمسی آغاز شد و در سال ۱۳۴۱ شمسی به اتمام رسید.

سد دز با گنجایش مخزن سه میلیارد و ۳۰۰ میلیون متر مکعب در فهرست بزرگترین سدهای ایران، مقام سوم را دارد. این سد با ارتفاع ۲۰۳ متر در زمان ساخت خود بلندترین سد ایران بود و به‌عنوان یکی از مرتفع‌ترین سدهای جهان (رتبه ششم در جهان) شناخته می‌شد. سد دز امروزه در رده پنجاهمین سد بلند جهان قرار دارد. نیروگاه این سد دارای ظرفیت ۵۲۰ مگاوات است.

سد دز ۱۲۵ هزار هکتار از زمین‌های پایین‌‌دست را آبیاری می‌کند و نقش مهمی در کنترل سیلاب‌های بالادست دارد. پشت این سد دریاچه‌ای به‌طول ۶۵ کیلومتر تشکیل شده است و حوزه آبگیری رودخانه، مساحتی حدود  ۲۲۵ هزار کیلومتر مربع دارد. هدف اصلی از احداث سد دز تامین نیروی برق، تنظیم آب منطقه جهت آبیاری و کنترل سیلاب‌ها است.

سد سیمره

سد سیمره در مسیر رودخانه سیمره ساخته شده است. رودخانه سیمره از شهرستان دره شهر در استان لرستان و شهرستان چرداول در استان ایلام عبور می‌کند. این سد که مقام چهارم را در لیست بزرگترین سدهای ایران دارد، از نوع بتنی دو قوسی است و توانایی تولید انرژی سالانه به‌میزان ۶۷۳ گیگاوات‌ ساعت را دارد.

ارتفاع سد سیمره ۱۸۰ متر است و طول تاج آن به ۲۰۲ متر می‌رسد. ظرفیت مخزن آن سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب است که دریاچه‌ای به مساحت ۶۲ کیلومتر مربع را در پشت خود به وجود آورده است. سد سیمره با ۶ هزار متر مکعب بتن‌ریزی بزرگ‌ترین سد غرب کشور است.

سد شهید عباسپور (سد کارون ۱)

سد شهید عباسپور یا سد کارون یک، یکی از بزرگترین سدهای ایران است که روی رودخانه کارون احداث شده ‌است.  این سد در استان خوزستان و در ۵۰ کیلومتری شهر مسجد سلیمان ساخته شده است.

سد شهید عباسپور (کارون یک)، از اولین سدهای ساخته شده در خاورمیانه است که ساخت آن در سال ۱۳۴۴ شمسی آغاز شد و درسال ۱۳۵۴ شمسی پایان یافت. این سد بتنی دو قوسی با ارتفاع ۱۸۸ متر و طول تاج ۳۸۵ متر، بزرگترین سد ایران در دهه ۵۰ شمسی بود.

سد شهید عباسپور با حجم مخزن سه میلیارد و ۱۳۰ میلیون متر مکعب در رده پنجم بزرگترین سدهای ایران قرار دارد و مساحتی در حدود ۵۴ کیلومتر مربع را زیر آب برده است. هدف از ساخت این سد، تولید انرژی برق آبی، صنعت کشاورزی، تامین آب آشامیدنی و کنترل سیلاب‌ها بوده است.

سد کارون ۳

سد کارون سه، یکی از بزرگترین سدهای ایران است که روی رودخانه کارون در ۲۸ کیلومتری شهرستان ایذه شهر دهدز قرار دارد. ساختگاه این سد و نیروگاه در فاصله ۶۱۰ کیلومتری مصب رود کارون در شمال شرقی استان خوزستان واقع شده‌ است. این طرح در ۱۲۰ کیلومتری بالادست سد شهید عباس‌پور (کارون یک) قرار دارد.

سد بتنی دوقوسی کارون سه، با ارتفاع ۲۰۵ متر و حجم مخزن سه میلیارد متر مکعب، در رده ششم بزرگترین سدهای ایران قرار دارد. این سد به‌منظور تامین آب برای مصرف آشامیدنی، کشاورزی و کنترل سیلاب‌های مخرب ساخته شده است. نیروگاه این سد در حال حاضر با ظرفیت دو هزار و ۲۸۰ مگاوات و تولید سالانه چهار هزار و ۱۷۲ گیگاوات ساعت انرژی یکی از بزرگترین نیروگاه‌های برق آبی کشور به شمار می‌رود.

سد کارون ۴

سد کارون چهار در شهرستان لردگان و در ۱۸۰ کیلومتری جنوب غربی شهرکرد احداث شده است. این سد در بالا دست در محل تلاقی رودخانه‌های کارون و منج و در پایین دست در محل تلاقی رودخانه‌های ارمند و بازفت قرار دارد و اولین سد بزرگ روی رودخانه بازفت است. پل کارون چهار که روی این سد ساخته شده است، استان چهارمحال بختیاری را به استان خوزستان وصل می‌کند.

سد کارون چهار با حجم مخزن دو میلیارد و ۲۳۰ میلیون متر مکعب در رده هفتم بزرگترین سدهای ایران قرار می‌گیرد. این سد با ارتفاع ۲۳۰ متر بلندترین سد کشور و پنجمین سد مرتفع جهان است. طول تاج سد ۴۴۰ متر است و نیروگاه آن با ظرفیت هزار مگاوات، سالانه به‌طور متوسط ۲۱۰۷ گیگاوات ساعت انرژی تولید می‌کند. این سد با قرار گیری در زنجیره سدهای کارون به افزایش حجم ذخیره آب برای مصارف کشاورزی در دشت خوزستان و کنترل سیلاب‌های رود کارون کمک بسیاری می‌کند.

سد سپیدرود یا منجیل

سد سپیدرود (سفیدرود) یا سد منجیل، در محل تلاقی دو رودخانه قزل‌اوزن و شاهرود روی رودخانه سپیدرود احداث شده است. این سد در ۷۵ کیلومتری جنوب شهر رشت و در مجاورت شهر منجیل قرار دارد.

هدف اصلی ساخت سد سفیدرود، تنظیم جریان آب ورودی به این رودخانه جهت آبیاری زمین‌های شالی‌کاری گیلان و فومنات بود. از اهداف فرعی احداث سد باید به کنترل سیلاب، تولید انرژی برق آبی، تامین آب آشامیدنی، تامین نیازهای شیلات، آبزی‌پروری و دام‌پروری اشاره کرد. این سد با حجم مخزن یک میلیارد و ۷۵۶ میلیون مترمکعب در رتبه هشتم بزرگترین سدهای ایران است.

سد درودزن

سد مخزنی درودزن در استان فارس در ۵۰ کیلومتری شمال‌غرب مرودشت و روی رود کر احداث شده است. رود کر از مهم‌ترین رودخانه‌های زاگرس و یکی از منابع اصلی تامین آب در استان فارس است. این سد خاکی هسته رسی با حجم مخزن ۹۶۰ میلیون مترمکعب در رده نهم بزرگترین سدهای ایران قرار دارد. هدف از ساخت این سد تامین آب آشامیدنی شیراز و مرودشت و تامین آب کشاورزی مرودشت و کامفیروز بود.

سد شهید کاظمی بوکان

سد شهیدکاظمی بوکان که با نام سد بوکان و سد لگزی نیز شناخته می‌شود، یکی از بزرگترین سدهای ایران با هسته رسی است که در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بوکان و در استان آذربایجان غربی قرار دارد.

ساخت سد بوکان در سال ۱۳۴۶  توسط یک شرکت اتریشی آغاز و در سال ۱۳۵۰، طی مراسم رسمی با حضور محمدرضا شاه پهلوی در بوکان افتتاح شد. این سد، برای تنظیم و استفاده آب و سیلاب‌های حاصل از طغیان رودخانه زرینه ساخته شده است و آب شهرهای بوکان، میاندوآب و بیشتر آب تبریز را تامین می‌کند. علاوه بر آن، این سد آبیاری ۵۵ هزار هکتار از زمین‌های عجب‌شیر و آذرشهر را نیز به عهده دارد.

نام پیشین سد شهیدکاظمی بوکان، کوروش کبیر بود. پس از انقلاب به پیشنهاد وزارت نیرو تغییراتی در نام سدها ایجاد شد و نام این سد نیز در دهه ۶۰ به سد شهید کاظمی تغییر پیدا کرد.

طول تاج سد بوکان ۵۷۳ متر و ارتفاع آن از پی ۵۰ متر است. با افزایش حجم مخزن سد در سال ۱۳۸۴، سد بوکان با حجم ۷۶۲ میلیون متر مکعب، در رده دهم بزرگترین سدهای ایران قرار گرفت. در سال‌های اخیر، آزادسازی آب این سد به‌سمت دریاچه ارومیه، سهم بسزایی در جلوگیری از خشک شدن این دریاچه داشته است.

چشم‌انداز زیبای دریاچه سد بوکان و مناظر سرسبز اطراف آن، این محل را به یک تفرجگاه زیبا تبدیل کرده است که هرساله هزاران نفر از گردشگران سراسر ایران را پذیرایی می‌کند. قایق‌سواری و عکاسی از تفریحات رایج دریاچه بوکان به شمار می‌رود.

منبع: کجارو

دریاچه های ایران

 دریاچه یک آبریز است که توسط زمین احاطه شده است و به آب‌های آزاد مانند اقیانوس‌ها راه ندارد. بیشتر در عرض های وسیع و مناطق کوهستانی قرار دارند.

 دریاچه های ایران

ایران به دلیل وضعیت زمین شناسی خاصی که دارد، از دریاچه‌های بسیاری برخوردار است. کشور ما در منطقه گرم و خشک قرار دارد و بارش در آن در طول سال متغیر است. میزان آب برخی از دریاچه‌های ایران به میزان بارش بستگی دارد (فصلی)و برخی از آن‌ها نیز فارغ از مورد بارش خواهد بود(دائمی)

دریاچه‌های فصلی ایران

در کشور گرم و خشکی چون ایران بارش‌های فصلی باعث ایجاد رود‌ها و دریاچه‌های فصلی می‌شود، که در ماه‌های پر باران مملو از آب است.

دریاچه نمک قم(حوض سلطان)

حوض سلطان یا دریاچه نمک قم که در شمال شهر و استان قم قرار دارد. شوری و املاح این دریاچه بسیار زیاد بوده، که آن را به دریاچه‌ای نمکی تبدیل کرده است.

باتلاق یا دریاچه گاوخونی

این دریاچه در استان فارس و جنوب شرقی استان اصفهان قرار دارد، که زاینده رود به آن می‌ریزد. این دریاچه که جزوه دریاچه های فصلی ایران به حساب می‌آید.

دریاچه بختگان

نیریز یا بختگان نام دریاچه‌ای ست در استان فارس و شهرستان نیریز که در شرق شهر شیراز قرار دارد.

دریاچه جازموریان

ما‌بین استان کرمان و بلوچستان دریاچه‌ای پدیدار شده است، بنام زیبای جازموریان که از رود‌های هلیل رود و دیگر رود‌های فصلی تغذیه می‌شود. این دریاچه که جزوه دریاچه های فصلی ایران است.

دریاچه جازموریان

دریاچه بختگان و طشک

بختگان استان فارس، یکی از مهمترین دریاچه‌های دائمی ایران و چهارمین تالاب ایران است.

 دریاچه‌های دائمی ایران

این عنوان به دریاچه‌هایی اتلاق می‌شود، که در طول سال از آب پر بوده و میزان آب آن تفاوت چندانی ندارد.

دریاچه ارومیه

بزرگترین دریاچه دائمی داخلی ایران، دریاچه ارومیه است. این دریاچه بین دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته است. دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه آب شور در خاورمیانه، رتبه ششمین دریاچه آب شور دنیا را به نام خود ثبت کرده است. این دریاچه جزوه مهمترین دریاچه های ایران است. البته متاسفانه در سال‌های اخیر با وجود مشکلات طبیعی و مدیریتی در سطح کشور شاهد فصلی شدن این دریاچه در برهه‌هایی از زمان هستیم.

دریاچه ارومیه

 دریاچه هامون

سومین دریاچه بزرگ ایران که در شمال استان سیستان قرار دارد، دریاچه هامون است. که مهم‌ترین دریاچه ایران بعد از ارومیه و خزر است.

دریاچه مهارلو

درجنوب کشور ایران و جنوب شرقی استان فارس، دریاچه است که از فرونشست ناودیسی بوجود آمده به نام مهارلو. البته نام های دیگری نظیر مهلو، مهلویه، ماهلویه، یا حتی جنکال و دریاچه نمک نیز، بر این دریاچه گذاشته شده است.

 دریاچه زریوار

یکی دیگر از دریاچه های ایران، که طراوتش مثال نزدنی است، دریاچه زریوار کردستان است. زریوار یا زره وار دریاچه ای است در استان کردستان که به دلیل طبیعت اطراف ان بسیار دیدنی و زیباست.

دریاچه نئور

دریاچه نئور یا تالاب نئور واقع در استان اردبیل یکی از دریاچه‌های ایران است که طبیعتی بکر و بی‌همتا دارد. هر سال گردشگران علاقمند به پیاده‌روی در طبیعت، راهی این مکان خارق‌العاده می‌شوند.

دریاچه پریشان

فامور یا پریشان نام دریاچه‌ای دائمی در استان فارس و شهرستان کازرون که دارای آب شیرین است.

دریاچه ولشت

یکی دیگر از دریاچه‌های ایران، دریاچه کوهستانی ولشت استان مازندران است. این دریاچه که یکی از دریاچه‌های آب شیرین ایران است، همچون نگینی در دل رشته کوه البرز است. ولشت از جمله پهناورترین دریاچه آب شیرین استان مازندران است.

دریاچه ویستان بره سر رودبار

یکی دیگر از دریاچه‌های ایران و استان گیلان دریاچه ویستان بره سر شهرستان رودبار است. این دریاچه در میان جنگل قرار گرفته و زیبایی آن با طبیعت اطرافش دو چندان شده است. ویستان دریاچه‌ای با عمق 100 متر و طول 230 متر در بخش خورگام شهر بره سر از توابع شهرستان رودبار قرار گرفته است.

دریاچه چورت

در میان دل جنگل و در انبوه درختانی که سر به فلک کشیده است، دریاچه‎ای نوپا و جوان از دل این طبیعت بکر  سر برآورده که گردشگران و ادمیان را محسور سکوت و آرامش خود می‎کند. دریاچه چورت در استان مازندران واقع شده است.

دریاچه چورت

دریاچه حلیمه جان(دریاچه عروس)

دریاچه حلیمه‎جان(دریاچه عروس)، در استان زیبای گیلان و در شهرستان رودبار واقع شده است. روستای حلیمه جان زیبا از توابع رحمت آباد رودبار است.

دریاچه سد سقالکسار

در روستای زیبای سقالکسار استان گیلان با منظره جنگلی دریاچه ای قرار دارد با همین نام، که انعکاس تصویر درختان در آن منظره بسیار زیبا بوجود آورده است.

درياچه سد میجران رامسر

يكي ديگر از جاذبه‌ها و زيباي‌هاي استان مازندران و شهر رامسر(عروس شهرهاي مازندران)، درياچه سد مجيران یا میجران است. طبيعت شگرف و سرسبز رامسر به كمك سد آمده و منظره‌اي منحصر‌به‌فرد را خلق كرده است. سد ميجران در سال 1382 به منظور آب‌رساني به امورات كشاورزي بر روي نسارود( رودخانه رامسر ) احداث شد.

دریاچه میقان

شاید باورش سخت باشد، که شما یکی دیگر از دریاچه های ایران را در اراک ببینید. درست در دل استان مرکزی و در شمال شرق شهر اراک، صحنه‌ای باورنکردنی شما را میخکوب می‌کند. دریاچه‌ای به زیبایی دریای خزر در مقیاس کوچکتر که به دریاچه میقان مشهور است.

دریاچه دالامپر(دریاچه دالانپر)

یکی از دریاچه‌های زیبای ایران، که به دلیل واقع شدن در ارتفاعات همچنان از بکری خاصی بهره‌مند است، دریاچه دالامپر ارومیه است. این دریاچه در 45 کیلومتری شهر ارومیه و در نزدیکی مرز ترکیه قرار دارد.

دریاچه خلنو شمشک

یکی از دریاچه‌های اطراف شهر تهران، دریاچه خلنو شمشک است که در ارتفاعات البرز قرار دارد، یکی از دریاچه‌های مرتع سردسیری در تهران است. ارتفاعاتی که این دریاچه در آن قرار دارد، به نام خلنو شهرت دارد.

دریاچه اوان الموت قزوین

اوان الموت بزرگترين و زيباترين درياچه استان قزوين و از جاهای دیدنی قزوین است. هیچ رودی در اطراف این دریاچه نیست و آن دریاچه آوان از چشمه های جوشانی که از کف دریاچه بالا می آیند تامین می شود. البته از سرریز آب این دریاچه مردم روستا برای آبیاری مزارع کشاورزی اطراف استفاده می کنند.

دریاچه عباس آباد

بهشهر یکی از جاذبه‌های طبیعی تاریخی ایران و استان مازندران است.

دریاچه کوه گل

کوه گل در هشت کیلومتری شهر سی سخت در استان کهکیلویه و بویر احمد قرار دارد. کوه گل با مساحت نیم هکتاری و عمق ۱۵ متری به عنوان یکی از بزرگ ترین دریاچه های غرب کشور معروف است. این دریاچه علاوه بر پوشش گیاهی غنی ای که در خود جای داده است پوشش جانوری هم دارد و به عنوان دریاچه ای برای پرندگان مهاجر همیشه مهمان نواز است.

دریاچه گهر

گهر که در منظقه حفاظت شده اشتران کوه بین دو بخش الیگودرز و دورود قرار گرفته است. این دریاچه به دلیل محیط حفاظت شده ای که دارد برای بسیاری از گردشگران و مسافران جذابیت خاصی دارد چنان که سالانه بیش از ۸۰ هزار نفر از آن بازدید می کنند.

منبع:سفر در ایران