اساطیر آب در ایران باستان

اسرار و معمای آب 

محمد برشان‌، محقق حوزه آب بیان کرده است: آب پیام‌آور خداوند است و هشدار می‌دهد که با قلب خود روراست باشید و دروغ نگویید! داستان آب از تک‌تک سلول‌های ما به کل کائنات می‌رسد و آن را احاطه می‌کند، آب قادر است نوشته‌ها را حس کند و در کل خلقت و هستی چیزی پر راز و رمزتر از آب وجود ندارد.

واکنش آب در برابر عشق و قدردانی هیچ چیز نیست مگر عظمت الهی، هوشیاری، آگاهی، نیت خیر و خنده ناشی از عشق همه این‌ها حیاتی تازه به آب می‌بخشد که به خلق عالمی تازه و با شکوه منجر می‌شود چون آب انعکاس روح و روان ماست.

آب این توانایی را دارد که شادی و افتخار بی‌حد و حصر برای نوع بشر به ارمغان بیاورد. آب ناظر همه ماست، نقش آب در شکل‌گیری نخستین زیستگاه‌های انسان پاسخ به یک نیاز زیستی است به همین خاطر معابد، نیایشگاه‌ها، آتشکده‌ها، کنیسه‌ها، کلیساها و مساجد در کنار آب و در نهایت احترام به وجود آب شکل گرفته‌اند.

گویی آب گذرگاه انسان برای ورود به جهان دیگر است تماس با آب و انس با آب می‌تواند روح ما را از قید و بندها رها سازد، آب پیام‌آور روشنایی و پاکی است و افکار و دعاهای ما را در دورن خود حمل می‌کند آب وقتی در معرض موسیقی قرار می‌گیرد دارای انرژی می‌شود و بلورهای زیبا تشکیل می‌دهد از همه مهم‌تر آب به عنوان اجابت دعاهای ما به زمین آمده است.

خدایان آب 

مهرپرستی یا میتراییسم یکی از ادیان ایرانیان است که در زمان اشکانیان به اوج گسترش خود در جهان رسید و قاره اروپا را تا انگلستان و اسپانیا و شمال آفریقا و بخشی از آسیا را تا هند درنوردید، میترا یا مهر هنگام تولد کاله بر سر و شمشیری در دست و تیرکمانی بر پشت دارد او تیری به دیوار غاری که از آن متولد شده می‌زند و صخره شکافته می‌شود و آب زندگی و حیات می‌جوشد و جاری می‌شود و به همین خاطر پیروان مهر در غارها یا معابد زیرزمینی کنار آب که به آن مهرابه می‌گفتند یکدیگر را ملاقات می‌کردند.

آناهیتا ایزد بانوی آب محبوب بسیاری از سرزمین‌ها از غرب ایران باستان تا ارمنستان و آناتولی و از بابل و دمشق تا سارد و شوش بوده و در سراسر این مناطق معابد بسیاری برای نیایش و عبادت او برپا شده است. آناهیتا سرچشمه همه آب‌های روی زمین و سرچشمه و مایه باروری و سرچشمه دریای کیهانی است. آناهیتا به پاکی آب و روانی رود بود که از آسمان فرو می‌ریخت و در جویبار کوهستان سرازیر می‌شد.

اسطوره‌ها و جشن‌های آب 

اساطیر از جمله عوامل مؤثر واکنشها و رفتارهای فردی و اجتماعی است که در تاریخ حیات بشر به ظهور رسیده و طرحی ویژه به زندگی داده است. اساطیر همواره پیوندی ناگسستی با عالم معنا داشته‌اند.

اساطیر جزو جدایی‌ناپذیر فرهنگ باستانی ایران و ناظر بر زمان‌ها و مکان‌های ویژه‌ای هستند. جشن‌ها و اساطیر آب جزو جدایی‌ناپذیر فرهنگ باستانی ما هستند و بزرگداشت آب‌ها همواره مورد توجه بوده است، قبل از نوروز پیک‌های نوروزی بهار در کوچه‌ها راه می‌افتادند و آمدن بهار را بشارت میدادند، مردم پشت سر آن‌ها آب می‌پاشیدند و قبل از آمدن میر نوروزی کاسه‌ای پر از آب که درون آن سیب و انار است به میر نوروزی تقدیم می‌کرده‌اند.

ایرانیان در روز نوروز غسل می‌کنند چون این روز به خرداد که فرشته آب است تعلق دارد و مردم در این روز هنگام سپیده دم از خواب برمی‌خیزند و با آب حوض یا قنات خود را می‌شویند و به یکدیگر آب می‌پاشیدند.

روز 13 نوروز روز سبزه‌ها و نهرهاست و به نوروز آب‌ها مشهور است که سبزه‌ها را در نهر می‌ریزند و این هدیه‌ای است برای فرشته باران تا کشت‌های نو دمیده را از آب باران سیراب کنند و این نمایش فدیه به ایزد بانوی آب و ایزدباران و جویباران است.

روز 9 اردیبهشت که 40 روز از نوروز میگذرد جشن گلباران قنات‌ها و شروع به کار مقنی‌ها و برنامه لایروبی و احیای قنوات و نوسازی و بازبینی و تهیه ابزار قنات است. در این روز در مظهر قنات‌ها گلاب می‌پاشیدند و اگر سال پرباران و پرآبی باشد زن قنات قرارداد خود با قنات را پایان یافته اعلام می‌کند و دختران دم بخت همراه با همسر قنات در مراسم پاشویان شرکت می‌کنند و اگر سال کم باران باشد زن قنات همچنان به همسری با قنات ادامه می‌دهد.

جشن تیرگان ویژه ایزد باران و جشن آبانگان ویژه فرشته آب است در افسانه‌ها آمده است که افراسیاب تورانی در حمله به ایران دستور داد تا کاریزها و نهرها را ویران کنند پس از بیرون راندن دشمن، ایرانیان کاریزها و نهرها را ا حیا کردند و مردم آمدن آب را در آبانگاه جشن گرفتند.

جشن آب سالن روز اول اسفند به مناسبت روان شدن جویباران و آبشاران بوده است.

جشن رودها روز دهم اسفند برگزار می‌شده است و جشن لایروبی نهرها و پاکسازی چشمه‌ها روز 19 اسفند برگزار می‌شده و بر آب نهرها عطر و گلاب می‌پاشیدند.

جشن گلدان روز 20 اسفند برگزار میشد که به کاشت گل و گیاه و درخت اختصاص داشته است.

براساس افسانه‌ها و اساطیر سیاوش در واقع یک ایزد نباتی است که وقتی کشته می‌شود از خونش پر سیاوشان می‌روید که نماد باران و برکت است سیاوش خدای کشتزاران هم بوده است. اسم رستم نیز معرف آب است واژه رستم از نظر ریشه‌شناسی ظاهراً به معنی رودخانه‌ای است که به خارج جاری می‌شود نام مهراب و رودابه نیز به نحوی ارتباط با آب و رود را بیان می‌کند.

درفش شهداد متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد و بیانگر خدای آب و باران مهمترین خدایان در فرهنگ شهداد باستان بوده است.

تیشتر ایزد نوید دهنده باران است و نام ستاره باران را نیز با خود دارد. هر گاه تیشتر از آسمان سربزند و بدرخشد مژده باران می‌دهد.

تیشتر

منبع: ایسنا

موزه آب یزد، جلوه‌ای از اهمیت آب در زمان‌های دور

یزد یکی از شهرهای تاریخی ایران است که قدمت جاذبه‌های آن سبب شده این شهر جزء اولین شهر تاریخی خشتی ایران و دومین شهر تاریخی جهان قرار دارد. با توجه به فراوانی جاذبه‌های شهر یزد و بناهای خشتی، این که نام این شهر تاریخی در سازمان یونسکو به ثبت رسیده از آن به عنوان یک شهر بین المللی هم یاد می‌شود.

موزه آب یزد

موزه آب یزد در یکی از خانه‌های قدیمی یزد برپاست و بازدیدکنندگان با ورود به آن می‌توانند به تاریخ چند هزار ساله آب در این شهر تاریخی پی‌ببرند.

موزه آب در خانه‌ی تاریخی به نام کلاه‌دوزها واقع است و مورد توجه بسیاری از گردشگرانی است که به شهر یزد سفر می‌کنند. این موزه در سال ۱۳۷۹ همزمان با اولین همایش بین المللی کاریز کار خودش را آغاز کرد و هدف آن نشان دادن ارزش و اهمیت آب در منطقه ای کویری است که به مردم نشان دهد آب چقدر اهمیت دارد. آنچه که موزه آب یزد را از دیگر موزه های آب متمایز می‌کند گذشتن یک رشته کاریز صدها ساله از میان آن است؛ کاریزی که روزگاری آب مورد نیاز مردم را تامین می‌کرد.

خانه کلاه‌دوزها

یکی از آثار ارزشمند یزد خانه کلاه‌دوزها است که دستور ساخت آن را مرحوم سید علی اکبر کلاه‌دوز به یکی از بازرگانان عصر قاجاریه در سال های ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۹ خورشیدی داد. در حال حاضر مالک این بنا شرکت آب شهر یزد است و به عنوان یکی از جاذبه های این شهر مورد بازدید عموم قرار دارد. این بنا حدود ۵ طبقه دارد که به شرح زیر می باشد:

سطح اول موزه آب یزد

در پایین‌ترین طبقه‌ی خانه انشعابات دو کاریزی رحیم آباد و زارچ قرار دارد و امروزه قنات زارچ با بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت و ۷۵ کیلومتر طول، هنوز هم فعالیت خودش را ادامه می‌دهد.

طبقه دوم موزه محل نگهداری مواد غذایی

در بخش بعدی که از در واقع طبقه‌ای بر روی پایین طبقه است به اصطلاح پایاب است. انباری برای خوراکی‌های متفاوت بود که در آن فضا مواد غذایی مختلفی را با روش های خاص نگهداری می‌کردند. پایاب در واقع یک ساحتمان با عمق ۱۰ متری بود که فضای آن به صورت هشت ضلعی ساخته می‌شود و از دمای ثابت .که تقریبا همواره در تمام فصول سال ۱۴ درجه می‌شود برخوردار است  در میان این سطح حوضی دیده می‌شود که گذر آب کاریز از آن هوا را مطبوع نگه می‌دارد

سطح سوم اقامتگاه تابستانه موزه

جایی که اتاق ها و دالان‌های متعددی در آن وجود داشت و برای گذراندن روزهای گرم و طاقت فرسای تابستان گزینه مناسبی به شمار می‌رفت. زیر زمین در چهار طرف حیاط و قسمت زیر هر اتاق مخصوص به یکی از ساکنان بود و فقط آن شخص در فصل گرما از آن استفاده می‌کرد.

سطح چهارم محل سکونت

بعد از اقامتگاه تابستانه به سطح چهارم خانه می‌رسیم جایی که اتاق های پنج دری، تالار، اتاق ارسی، آشپزخانه و محل زندگی خدمتکاران خانه نیز بود.

سطح پنج یا پشت بام معروف به چاه‌خانه

قسمت پایانی خانه یا همان سطح پنجم پشت بام خانه که به آن چاه‌خانه نیز می‌گفتند. از طریق این چاه‌خانه و با استفاده از چرخ چاه، آب‎ چاه‌های معروف به چهل‌گز را بر می‌داشتند و برای آشامیدن و موارد بهداشت اهل خانه استفاده می‌کردند. دو نفر مامور برداشت آب از قناتی بودند که رحیم آباد نام داشت. آنها آب را بالا می‌کشیدند و به منبعی می‌ریختند تا اعضای خانواده در طبقه همکف آن را برداشت کنند. نکته ای که قابل توجه است این است که در این خانه می توانید لوله کشی‌های مربوط به آب را که در حدود ۱۵۰ سال پیش انجام شده نیز مشاهده کنید.

منبع: فارا گشت

هدررفت ۳۰ درصدی آب در شبکه آبرسانی کشور

عضو کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران گفت: از آنجایی که نزدیک به ۳۰ درصد آب مورد استفاده در شبکه آبرسانی به دلیل فرسودگی هدر می‌رود، وزارت نیرو دست در آبخان زیرزمین می‌‌اندازد و آب را از سطح آب‌های زیرزمینی برداشت و وارد شبکه خانگی می‌کند!

مهمترین عامل در فرونشست زمین، برداشت آب توسط وزارت نیرو است؛ تهران در سال حدود یک میلیارد متر مکعب آب استفاده می‌کند که این آب از حوزه‌های بیرونی وارد آبخانه زیرزمینی می‌شود.

وی ادامه داد: از آنجایی که نزدیک به 30 درصد آب مورد استفاده در شبکه آبرسانی به دلیل فرسودگی هدر می‌رود، لاجرم این مجموعه دست در آبخان زیرزمین می‌‌اندازد و آب را از سطح آب‌های زیرزمینی برداشت و وارد شبکه خانگی می‌کند!

نجفی درباره چگونگی فرونشست زمین متذکر شد: اگر روند برداشت آب، یکدست باشد یک رفتار در فرونشست باید دید اما اگر روند برداشت در نقاط مختلف بیشتر از نقاط دیگر باشد به دلیل برداشت بیشتر و بار سنگینی که ساختمان‌ها روی شبکه آبخان دارند، فرونشست در جایی حادتر و بحرانی‌تر می‌شود.

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد نوع برداشت و توزیع آب توسط وزارت نیرو به گونه‌ایی می‌تواند مهمترین عامل فرونشست باشد که باید مطالعات و ارزیابی این کار توسط یک مجموعه بی‌طرف انجام شود.

نزدیک به 30 درصد آب مورد استفاده در شبکه آبرسانی به دلیل فرسودگی هدر می‌رود

عضو کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران با بیان اینکه در عرصه‌های فضای سبز یک روند قابل قبول در برداشت آب و توزیع آب نداشتیم، گفت: ما گونه‌هایی را می‌کاریم که بسیار در مصرف آب پرتوقع هستند مثل چمن کاری‌ها که ارزش اکسیژن‌زایی هم ندارند اما فقط زیبایی به فضاهای شهری می‌دهد.

وی ادامه داد: اگر آب‌محور عمل کنیم باید به جای چمن، از گونه‌ها و درختچه‌های زیبا و زینتی که در مقابل کمبود آب مقاوم هستند، استفاده کنیم؛ ما می‌توانیم از گونه‌هایی مانند گل رزها و گل سرخ استفاده کنیم که هم زیبایی و تنوع بسیاری دارند و هم در برابر کمبود آب مقاومت خوبی دارند؛ متأسفانه از گونه‌های سوزنی‌شکل بسیار استفاده شده که گونه پرتوقع در استفاده از آب است و تنش زیادی نسبت به کم‌آبی دارند.

نجفی تصریح کرد: در مورد درخت‌هایی که ارزش اکسیژن‌زایی بالاتری داشته باشند باز هم توجه لازم به این موضوع در شهر تهران نشده است در حالی که می‌توانیم از درخت ایلان یا همان درخت عرعر که یک گونه بسیار مقاوم در برابر کم‌آبی است و بسیار خوب هم رشد می‌کند، استفاده کنیم.

وی گفت: بنابراین همانطور که در مورد میزان برداشت آبی که  توسط وزارت نیرو انجام می‌شود باید دقت کرد که با چه رژیمی و به چه میزانی و از کجا برداشت می‌شود، باید تأثیرات آن توسط یک مرجع بی‌طرف بررسی و مطالعه شود همچنین شهرداری تهران نیز باید توسعه و نگهداری شهر تهران را بر اساس الگوهای صرفه‌جویی آب انجام دهد یعنی آب‌محور حرکت کند.

منبع: تسنیم

علل مضر بودن خوردن برف

در زمان های قدیم خوردن برف به یک سنت تبدیل شده بود، اما باید توجه کنیم که در آن دوران هوا به این شدت آلوده نبود و بارش چندین باره برف در طول سال باعث می شد که میزان آلودگی هوا به شدت کاهش پیدا کند اما امروزه با افزایش آلودگی هوا خوردن برف برای سلامتی همه افراد خطرناک است.

خوردن برف

آیا خوردن برف بی خطر است؟

یک متخصص تغذیه و رژیم درمان در خصوص مصرف و خوردن برف اظهار داشت:در حال حاضر به دلیل آلودگی هوا و وجود ذرات معلق در آن، پس از بارش برف، این ذرات بر روی زمین تجمع پیدا می کنند که خوردن برف از لحاظ بهداشتی جایز نیست. به دلیل اینکه در حال حاضر شرایط جوی به گونه ای است که کمتر شاهد بارش برف هستیم، خوردن برف می تواند عناصر موجود در هوا را وارد دستگاه گوارش کند که این موضوع باعث بروز بیماری های گوارشی و سایر بیماری ها خواهد شد.

این متخصص تغذیه تصریح کرد:بیماری های ناشی از خوردن برف را نمی توان تشخیص داد، به دلیل اینکه آلودگی های ناشی از ذرات معلق موجود در هوا و همچنین عناصر فلزی که با بارش برف بر روی زمین می نشینند، می توانند در افرادی که بیمار هستند، بیماری آنها را تشدید کند. ذرات معلق موجود در برف دارای سرب است که می تواند در درازمدت بیماری های عفونی و گوارشی برای افراد ایجاد کند.

تحقیقات محققان درباره آلودگی برف

آن نولین استاد کالج علوم اقیانوس شناسی، اتمسفریک و زمین دانشگاه ارگان می گوید:معمولا زمانی که برف می بارد مردم علاقه دارند که کمی از آن بخورند اما در این میان نکاتی وجود دارد که باید به آن توجه کرد. وی که به بررسی یخ و برف در سیستم های آب و هوایی می پردازد معتقد است، بیش تر برفی که می بارد آن قدر تمیز است که بتوان آن را مانند آب نوشیدنی استفاده کرد. این محقق ادامه می دهد:دانه های برف در مسیر ابرها تا زمین مسیر طولانی را طی می کنند. مولکول های آب سرد به ذرات معلق گرد و غبار موجود در هوا یا گرده های شناور چسبیده و در نهایت کریستال های یخی را تشکیل می دهند.

به عقیده نولین، این ذرات همان ذراتی هستند که معمولا همراه با هوای تنفسی وارد شش هایمان می شود. از آن گذشته دانه های برف در مقایسه با قطرات باران دیرتر ذرات آلاینده موجود در هوا را به خود جذب کرده و به تبع آن دیرتر آلوده می شوند. از نظر علمی خوردن دانه های برف به محض این که روی زمین می نشینند مشکلی ندارد اما به تدریج و طی فرآیندی موسوم به “رسوب خشک” ذرات گرد و غبار به آن ها چسبیده و به تدریج تیره می شوند. به گفته این محقق در این مرحله معمولا برف موجود بر روی زمین تا حد محسوسی به رنگ صورتی کمرنگ در می آید که ناشی از وجود ذرات ریز جلبکی است که خوردن آن در این وضعیت مشکلاتی را برای سیستم هاضمه ایجاد می کند.

منبع: نمناک

کم آبی سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند

یک متخصص تغذیه، با بیان اینکه آب از طریق دفع سموم و مواد زائد به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند، ادامه داد: یکی از پیامدهای گرمای هوا و کم آبی، تضعیف سیستم ایمنی بدن است.

دکتر مرجان مهدوی روشن یکی از مهمترین مولفه های سلامت بدن را آب دانست و اظهار کرد: ۶۰ درصد وزن بدن ما را آب تشکیل می دهد و لذا آب بدن افراد باید در حد مناسب باشد تا دچار کم آبی نشوند.

وی با بیان اینکه گرمای هوا می تواند بر روی آب بدن انسان اثرگذار باشد، تصریح کرد: یکی از مشکلات اصلی فصل گرم ایجاد کم آبی است و کم آبی در عملکرد ارگان های بدن اختلال ایجاد می کند، زیرا آب در واکنش های بدن نقش مهمی دارد و عملکرد سلول ها به آب وابسته است.

این متخصص تغذیه، با اشاره به اهمیت آب در تقویت سیستم ایمنی بدن، افزود: آب به هضم مواد غذایی کمک می کند و لذا افرادی که دچار کم آبی و عوارض گرمازدگی می شوند، سوءهاضمه و مشکلات گوارشی پیدا می کنند.

تضعیف سیستم ایمنی بدن نتیجه کم آبی است

مهدوی، با بیان اینکه آب از طریق دفع سموم و مواد زاید به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند، ادامه داد: یکی از پیامدهای گرمای هوا و گرمازدگی، تضعیف سیستم ایمنی بدن است. همچنین عملکرد جریان خون در بدن به آب وابسته است و با کم آبی حجم خون کاهش می یابد. کم آبی و گرمای هوا موجب افزایش فشار خون شده و شانس مشکلات قلبی را به ویژه برای افراد مستعد بیماری های قلبی و عروقی، بالا می برد.

وی سردرد و سرگیجه در افراد گرمازده را نتیجه اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن دانست و گفت: مصرف مایعات در افراد مختلف با توجه به شرایط جسمی و سبک زندگی و فعالیت های آنان متفاوت است لذا توصیه می شود افراد عادی و سالم روزانه هشت تا ۱۰ لیوان مایعات مصرف کنند، اما افراد ورزشکار و افراد شاغل در فضای گرم و باز که با تعریق زیاد مواجه هستند، باید بیشتر از سایر افراد مایعات مصرف کنند.

این متخصص تغذیه، با اشاره به محدودیت برخی از افراد در مصرف مایعات، خاطرنشان کرد: افرادی که مبتلا به بیماری های کلیوی و ورم بدن هستند نباید در مصرف آب افراط کنند و حتما مصرف مایعات آنان متناسب با توصیه پزشک باشد.

مصرف آب یخ باعث افزایش عطش می‌شود

وی مصرف آب یخ را یک عادت اشتباه دانست که به افزایش عطش می انجامد و یادآور شد: مصرف آبی که بیش از حد سرد است، مشکلات گوارشی برای بدن ایجاد می کند. همچنین آب سرد به بدن شوک وارد می کند و بدن به دنبال کنترل دما اقدام به افزایش دما می کند و دمای بدن بالا می رود؛ در این حالت برای چند لحظه عطش رفع می شود، اما در دراز مدت تشنگی بیش از حد ایجاد می کند.

مهدوی، با تاکید بر مصرف آب خنک و ولرم، عنوان کرد: مصرف آب برای جبران کم آبی بدن بهتر است، اما برخی از غذاها نیز می تواند مایعات بدن را تامین کند. مصرف سبزی جات که کالری بسیار پایینی دارند و غنی از ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها هستند توصیه می شود، زیرا در داخل بافت سبزی جات محتوای زیادی آب وجود دارد که می تواند منجر به رفع تشنگی شود لذا مصرف سبزی جات خام و سالاد در فصل گرم توصیه می شود؛ همچنین آب سبزی جات همچون آب هویج و آب خیار و آب کرفس نیز به رفع کم آبی کمک می کند.

وی به اهمیت مصرف گوجه فرنگی و کاهو و سبزی خوردن همراه با غذا اشاره کرد و گفت: میوه ها هم می توانند نقش موثری در تامین آب بدن داشته باشند، اما میوه ها قند بالایی دارند و غنی از ویتامین ها هستند؛ البته خوردن میوه بهتر از آب میوه است، زیرا میوه به واسطه فیبر ارزش غذایی بالایی دارد.

مصرف شیر و ماست به رفع تشنگی و کم آبی بدن کمک می کند

این متخصص تغذیه، با تاکید بر لزوم مصرف آب میوه طبیعی، خاطرنشان کرد: آب میوه گزینه خوبی برای نوشیدن است، اما آب میوه کالری دارد و افراد دچار اضافه وزن و چاق باید تعادل در مصرف میوه و آب میوه را رعایت کنند؛ همچنین افراد مبتلا به دیابت زیاد آب میوه مصرف نکنند، زیرا میوه حاوی قند ساده است و در صورت مصرف آب میوه آن را با آب رقیق کنید تا میزان قند و کالری آن کاهش یابد.

مهدوی، با بیان اینکه مصرف لبنیات نیز در فصل گرم موثر است، تصریح کرد: مصرف شیر و ماست به رفع تشنگی کمک می کند؛ به ویژه شیر ولرم که علاوه بر برخورداری از کلسیم و پروتئین، آب بدن را تامین می کند.

وی با اشاره به نقش ماست در رفع عطش و تشنگی، اضافه کرد: ترکیب ماست و خیار و ماست و سبزی جات پخته شده علاوه بر افزایش ارزش غذایی ماست، موجب رفع تشنگی می شود، اما مصرف دوغ توصیه نمی شود، زیرا حاوی نمک است و حس تشنگی را بیشتر می کند.

مصرف حجم زیاد مایعات به یکباره ممنوع!

این متخصص تغذیه، خواستار پرهیز از مصرف یکباره مایعات شد و گفت: مصرف مایعات را در طول روز پخش کنید و به یکباره حجم زیاد مایعات مصرف نکنید. همچنین همراه وعده های اصلی غذایی آب مصرف نکنید، زیرا این عادت بد غذایی موجب رقیق شدن اسید معده و سوء هاضمه می شود.

وی با بیان اینکه مصرف غذاهای شور و کنسروی نه تنها در هوای گرم بلکه در دیگر ایام سال نیز توصیه نمی شود، اظهار کرد: غذاهای فرآوری شده و کارخانه ای مانند سوسیس و کالباس و همبرگر علاوه بر ارزش غذایی پایین، حاوی سدیم و مواد نگهدارنده هستند لذا مصرف غذاهای سالم و گیاهی همچون حبوبات و نان و غلات و میوه ها و سبزی جات توصیه می شود.

مهدوی، یکی از شروط اصلی تغذیه سالم را نظم در خوردن وعده های اصلی دانست و بیان کرد: از مصرف وعده شام در دیروقت پرهیز کنید؛ البته به دلیل گرمای هوا و ویژگی های فصل تابستان شب ها دیرتر می خوابیم، اما وعده شام سر شب مصرف شود و در حد فاصل شام تا خواب شیر یا میوه و سبزی جات همچون هویج و خیار مصرف کنید، زیرا شام دیر وقت در گوارش اختلال ایجاد می کند و شانس چاقی را افزایش می دهد.

وی با بیان اینکه ورزش کردن در هوای گرم را به اول صبح یا پایان شب ببرید، خاطرنشان کرد: ورزش کردن روزانه را کنار نگذارید و در داخل منزل طناب بزنید و دراز و نشست کنید تا دچار اضافه وزن نشوید.

این متخصص تغذیه، بستنی را جزو فرآورده های صنعتی دانست که حاوی قند و کالری بالا و مواد نگهدارنده است و متذکر شد: مصرف بیش از حد بستنی برای کودکان توصیه نمی شود.

منبع: ایسنا

سرانه مصرف آب در ایران و سایر کشورها

سرانه مصرف آب به عوامل متعددی از جمله شرایط اقلیمی و وضعیت آب و هوایی، نوع فرهنگ هر منطقه، تعرفه و قوانین بازدارنده، تجهیزات کاهنده مصرف، وضعیت بهداشتی و غیره بستگی دارد و در کشورهای مختلف دارای ارقام متفاوتی است.

کمبود منابع آبی همواره به عنوان یک عامل محدود کننده فعالیت‌ها در اقلیم ایران مطرح بوده است. متوسط بارندگی در جهان در حدود ۸۶۰ میلی‌متر است و این در حالیست که متوسط درازمدت این رقم در ایران ۲۵۰ میلیمتر است. (لازم به ذکر است میزان بارندگی در سال آبی گذشته در کشور  ۳۲۴ میلیمتر بوده است).

بیشترین میزان مصرف مربوط به بخش کشاورزی است!

توزیع بارندگی در ایران نیز ناهمگون است به نحوی که یک درصد از مساحت ایران بارشی بیش از ۱۰۰۰ میلیمتر دارد و میزان بارندگی در مناطقی همچون حوضه آبریز شرق کشور در حدود ۱۴۸ میلیمتر است. به‌طور کلی آب در سه بخش کشاورزی، شرب و صنعت مصرف می‌شود.

در کشور ایران سهم مصرف آب در بخش کشاورزی در حدود ۹۰ درصد، شرب ۸ درصد و صنعت و معدن ۲ درصد است، ولی در کشورهای توسعه یافته سهم بخش کشاورزی ۳۰ درصد، شرب و بهداشت ۱۱ درصد و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است. در بخش شرب و بهداشت، مصارف به دو بخش کلی خانگی و غیر خانگی تقسیم می‌شود. مصارف غیر خانگی شامل مصارف تجاری، صنعتی، عمومی و اداری، آموزشی و اماکن مذهبی، بنایی و آزاد و سایر است.

در کشور ایران در بخش شهری میزان مصرف آب (آب فروش رفته+هدررفت ظاهری+ مصارف بدون درآمد) در سال در حدود ۵.۴ میلیارد متر مکعب است. از این میزان مقدار ۴.۳ میلیارد مترمکعب مربوط به مصارف بخش خانگی است، لذا با توجه به جمعیت تحت پوشش در مناطق شهری میزان سرانه مصرف آب یا همان میانگین مصرف آب به ازای هر نفر در روز برای کل مصارف ۲۲۴ لیتر به ازای هر نفر در روز و برای مصارف خانگی ۱۸۰ لیتر به ازای هر نفر در روز است.

سرانه مصرف آب در سایر کشورها

در کشور دانمارک (۱۵۹ لیتر در روز)، سوئد ( ۱۶۴)، پرتغال (۱۹۴)، اسپانیا (۲۰۰)، انگلستان (۱۵۳ لیتر در روز)، اتریش (۱۵۳ لیتر در روز)، ایرلند (۱۴۲ لیتر در روز)، فرانسه (۱۳۹ لیتر در روز)، آلمان (۱۲۹ لیتر در روز)، هلند (۱۲۹ لیتر در روز)، بلژیک (۱۱۲ لیتر در روز)، لهستان (۹۸ لیتر در روز)، فنلاند (۲۱۳) و ایتالیا (۲۱۳) است.

در تعدادی از کشورها نیز ای مقدار سرانه بالاتر از ایران است، از جمله سوئیس (۲۵۲)، استرالیا (۲۶۸)، آمریکا (۲۹۵) و کانادا (۳۲۶) لیتر به ازای هر نفر در شبانه‌روز.

همانگونه که آمار نشان می‌دهد در بسیاری از کشورها که دارای منابع آبی بیشتری از ایران هستند و شرایط آب و هوایی مناسبی نیز دارند، سرانه مصرف آب از کشور ایران پایین‌تر است، لذا در کشور ایران ضروری است در راستای مدیریت بهینه منابع آب و دستیابی به وضع مطلوب در آینده و جلوگیری از بحران‌های احتمالی به دلیل کمبود منابع ارزشمند آبی، افزایش بهره‌وری آب از طریق اقداماتی همچون مدیریت تقاضا و مصرف و افزایش آگاهی‌های اجتماعی در اولویت مدیریت صنعت بزرگ آب و فاضلاب قرار گیرد.

منبع: ایرنا

آبِ خاکستری

آبِ خاکستری چیست؟

حجم زیادی از آبی که در طول روز استفاده می‌شود آن چنان آلوده و کثیف نیست که دیگر نتوانیم از آن استفاده کنیم مثلا آبی که در روشویی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد با یکسری فرآیندهای ممکن به آب قابل استفاده مجدد تبدیل ‌می‌شود. از همین رو به آبی که پس از مصرف، مجددا با فرآیندهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد را آبِ خاکستری می‌گویند. که البته آب توالت را آب سیاه می نامند و جزو مصرف آب خاکستری نمی‌باشد.

آب های خاکستری به دو نوع آب طبقه بندی شده است: آب فاضلاب ناشی از حمام و دست شویی‌ها را آب خاکستری روشن و فاضلابی که از آشپزخانه و ماشین لباسشویی‌ها را آب خاکستری تیره می‌نامند.

اهداف استفاده از آب خاکستری

با توجه به تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته است امروزه استفاده از آب خاکستری در بسیاری از کشورهایی که با کمبود آب مواجه هستند نیز انجام می گیرد و تا حدودی توانسته اند مشکل بی آبی را نیز برطرف سازند.

متاسفانه یکی از اشتباهات رایج که در بسیاری کشورها از جمله ایران صورت می گیرد استفاده از آب شرب برای آبیاری مزارع، پارک‌ها و سرویس‌های بهداشتی عمومی است که این عامل باعث هدر دادن بخش عظیمی از منابع آب شرب و تصفیه شده کشورمان است.

در بسیاری از کشورهای پیشرفته و مدرن جهان از آب شرب که قابل آشامیدن است برای استفاده های عمومی نظیر آبیاری گیاهان یا سیفون استفاده نمی‌شود بلکه از منابع دیگری همچون آب خاکستری برای این کار استفاده می‌شود.

کاربردهای آب خاکستری

  • آبیاری فضاهای سبز مزارع و پارک‌ها
  • تأمین آب مورد نیاز کارخانجات
  • پرکردن فلاش تانک‌ها
  • سرویس‌های بهداشتی عمومی
  • شستشوی محوطه و پارکینگ
  • شستشوی ماشین‌ها

مزایای استفاده از آبِ خاکستری

  • استفاده مجدد از آب تصفیه
  • صرفه جویی در مصرف آب شرب
  • استفاده صحیح از آب شرب که با هزینه های زیادی تولید می‌شود
  • صرفه جویی در هزینه‌های مصرفی
  • امکان آبیاری فضای سبز به صورت خودکار و با زمان بندی مشخص
  • جلوگیری از اتلاف آب، به خصوص در مکان‌های عمومی مانند مدارس، ادارات و مجتمع های مسکونی
  • کاهش میزان مهاجرت از روستاها و شهرها و بهبود وضع زندگی مردم
  • عدم گرفتی لوله ها به دلیل غلظت پایین مواد آلی

نکاتی که باید درباره آبِ خاکستری بدانید!

  • آب خاکستری به هیچ وجه قابل آشامیدن نیست.
  • از این آب نباید بر روی قسمت هایی از گیاهان نیز افشانه کرد چرا که برای سلامت و بهداشت گیاهان نیز مفید نمی باشد.
  • هرگز نباید آب خاکستری را ذخیره کنید و لازم است که توجهی نسبت به میزان زمین کشاورزی و آب خاکستری نیز برقرار نمایید.
  • با آب خاکستری تصفیه نشده اقدام به آبپاشی زمین کشاورزی یا دیگر مواردی که مورد استفاده دارد نیز نپردازید و سعی کنید که از آب به صورت زیر سطحی بهره ببرید.
  • نکته ای که وجود دارد این است ۶۶ % از کل آب خاکستری را آب آشپزخانه‌ها تشکیل می دهند. اما این آب به دلیل اینکه با موادی نظیر ذرات مواد غذایی، روغن پخت و پز، گریس و مواد تمیز کننده از قبیل پودر ماشین ظرفشویی و … آلوده است، به عنوان منبع خوبی برای آب خاکستری به شمار نمی رود. به دلیل این که مواد تمیز کننده دارای خاصیت قلیایی بوده و حاوی مواد شیمیایی هستندکه به خاک، گیاهان و آب های زیرزمینی صدمه ی شدیدی وارد می سازند. از همین رو آبی که از آشپزخانه بدست می آید در برخی مناطق جهان جزء منابع آب خاکستری قرار نمی گیرد.

آیا استفاده از آبِ خاکستری مناسب است؟

اگر کمبود آب ندارید، بعید است که بخواهید با بازیافت آب خاکستری خود را اذیت کنید. اما اگر به آب کافی دسترسی ندارید یا به لطف یک خانوار بزرگ، آب خاکستری زیادی تولید می کنید، ارزش سرمایه گذاری در یک سیستم بازیافت و تصفیه آب خاکستری را دارد.

منبع:Grey Water

الهه آب ایران باستان، آناهیتا

ایرانیان باستان آب جاری را مقدس می شمردند و به هیچ وجه آن را نمی آلودند و در تمیز نگاه داشتن آن دقت و توجه خاصی به کار می بردند. هم چنین با انجام مراسم ویژه ای، به مناسبت های خاص، برای آب قربانی می کرده اند. در تاريخ ايران باستان به دليل اينكه آب را مظهر پاكی و حيات خود میدانسته‌اند براي پاسداری از آن فرشته نگاهبانی به نام آناهيتا (الهه آب) برای آن قرار دادند.

خشکسالی از دیدگاه ایرانیان باستان دیو و نماد اهریمنی و حاصلخیزی و آب نماد اهورایی است. اصل آفرینش مادی را از آب میدانستند و بر این تصوّر بودند که رنگین کمان ارواح دیوان هستند و مانع از باران سازی می شوند و برای باران ایزدانی داشتند. ایزد آذر، باد (وای) هوم، فروهراشون ، اردیبهشت ، بهمن ، امشاسپند ، آتش و… و باور آنها بر این بود که ایزدان به یاری باد، آب را درون ابر ذخیره می کنند و باران به همراه باد و تگرگ و ابر چهار اسب نر گردونه آناهید ایزد بانوی آب را تشکیل می دهند.

آب در فرهنگ ایرانیان و از نظر مذهبی نیز دارای ارزش و اعتباری خاص بوده است. ایرانیان از گاه باستان آب را مظهر پاکیزگی می دانستند و این باور در نوشته های اوستایی مورد تایید می باشد.

الهه آب در ایران باستان کیست؟

آناهیتا، ناهید یا اَردَویسور آناهیتا ، یکی از ایزدبانوان ایرانی-آریایی است. آناهیتا الهه‌ای است که در یشت پنجم اوستا پرستیده و توصیف شده‌است. او توسط اهورامزدا و زرتشت ستایش می‌شود و دارای ارزش و اعتبار بسیاری است.

الهه آب هدایت و نگهبانی تمام آب‌های جهان را به عهده دارد. به خاطر قدرت بسیاری که ناهید داشت، فره زرتشت به او سپرده شد تا از آن محافظت کند. اَردَویسور آناهیتا از چند بخش مجزا تشکیل شده‌است، اردو  نام یک رود است که در اوستا ذکر شده‌است.

آناهيتا از نظر واژه شناسي از پيشوند منفي ساز آن يعني نا به همراه واژه اهيتا يعني آلوده ساخته شده است و معنی نيالوده، بي آلايش و پاك می‌دهد كه اين دو صفت مختص آبها و رودهاست كه پاك و فزاينده و زورمند و بي آلايش است. ایزدبانوها و الهگان در باورها و اعتقادات مردمان دوران باستان جایگاه مهمی داشته‌اند.

آناهیتا فرشته موكل بر آب، باران، فراوانی، بركت، باروری، زناشویی، دوستی، عشق، مادری، زایش، پیروزی و ستاره ناهید (سیاره زهره یا ونوس) است. این فرشته نمادی است از پاكی پارسايی و كمال زن ایرانی كه از روزگاران كهن در ایران باستان ستایش و پرستش می شده است. اين ايزد بانو را شهربانوی ايران زمين نيز مي‌دانند.

منبع: ویکی پدیا

افزایش میزان مصرف آب در ایران

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان البرز: اگر ۲۰ سال هم مثل سه سال گذشته بارش داشته باشیم باز هم کسری آبخوان‌ها جبران نمی‌شود چون روز به روز شاهد افزایش جمعیت و در نتیجه افزایش میزان مصرف آب هستیم.

داوود نجفیان در نشست مطبوعاتی اظهار کرد: ایران در شرایط بحرانی قرار دارد و باید گفت ظرفیت‌های آبی کشور نه تنها مصرف شده بلکه منابع مورد نیاز برای نسل‌های آینده هم پیش خور شده است.

وی ادامه داد: گذشتگان با توجه به شرایط اقلیمی ایران در مصرفِ آب به ویژگی‌های اکولوژیک منطقه خود توجه می کردند ولی حرص و ولع چند دهه گذشته باعث شده ظرفیت آبی نسل‌های بعد هم استفاده شود.

وی توضیح داد: دیگر امروز مجالی برای اجرای پروژه‌های جدیدی مثل احداث سد نمانده و آنچه می‌توان انجام داد این است که اجازه ندهیم ظرفیت آب موجود از این کمتر شود.

با اشاره به اینکه سالانه ۱۱ میلیارد متر مکعب بیلان منفی مصرفِ آب در کشور گزارش شده و این به آن معناست که ما نه تنها بیش از چند برابر سهممان از منابع آبی تجدید پذیر را مصرف کرده‌ایم، بلکه به منابع تجدید ناپذیر نسل‌های آینده نیز دست درازی کرده‌ایم.

ایران از لحاظ مصرف آب در دنیا رتبه اول را دارد

در حالی که سرانه مصرفِ آب در کشورهای توسعه یافته ۷۰ لیتر در شبانه روز است، سرانه مصرفِ آب در ایران به ۲۵۰ لیتر می‌رسد و میزان مصرف در برخی روستاها حتی از مرز ۴۰۰ لیتر هم عبور کرده است.

مردم در کشورهایی که مشکل تامین آب ندارند یک سوم سرانه، آب مصرف می‌کنند و این نشان می‌دهد برنامه‌ها و طرح‌هایی اجرا شده برای فرهنگ سازی برای مدیریت مصرفِ آب در آنها جوابگو بوده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای البرز اظهار کرد: ایران از لحاظ مصرفِ آب در دنیا رتبه اول را دارد که این میزان مصرف به هیچ وجه با ظرفیت‌های آبی موجود همخوانی ندارد.

هر چند در سه سال گذشته به واسطه بارش‌های خوبی که داشتیم امیدی برای بازگشت قسمتی از آبخوان‌ها ایجاد شد ولی امسال وضعیت بارندگی اصلا رضایت بخش نبود و کشور در شرایط ویژه ای قرار دارد.

نجفیان افزود: اگر ۲۰ سال هم مثل سه سال گذشته بارش داشته باشیم باز هم کسری آبخوان‌ها جبران نمی‌شود چون روز به روز شاهد افزایش جمعیت و در نتیجه افزایش میزان مصرف آب هستیم.

اکنون شش درصد مصارف آب کشور در بخش شرب، ۹۰ درصد کشاورزی و مابقی در بخش صنعت مصرف می‌شود  که اگر ۱۰ درصد در مصارف بخش کشاورزی صرفه جویی شود نگرانی تامین  آب شرب از بین می‌رود.

منبع: ایسنا

 

چرا باید هشت لیوان آب بنوشیم!

همانطورکه می‌دانید 70 درصد بدن انسان را آب تشکیل می‌دهد. عموم مردم تصور می‌کنند بیشترین میزان آن در خون وجود دارد، در صورتی که تنها ۵% آن، در خون موجود است و بیشترین میزان در داخل سلول ها می باشد.

نقش آب در بدن

هیچ یک از فعالیت‌های شیمیایی در بدن صورت نمی‌گیرد و نیازهای سلول برای جذب مواد مفید و دفع مواد زائد به آب بستگی دارد. اگر آب نباشد سلول‌ها تبدیل به یک حجم شکننده و سخت می‌شوند، آب خاصیت ضربه گیری دارد و با ایجاد حالت ارتجاعی از اندام های داخلی محافظت می کند.

راه‌های جذب آب برای بدن

  • نوشیدن مایعات
  • خوردن موادغذایی (حتی خشک ترین مواد غذایی مانند آرد دارای میزان قابل توجهی آب می‌باشد.)
  • تولید آب در داخل سلول‌ها (طی سوخته شدن مواد غذایی مختلف در بدن مانند کربوهیدرات، چربی و پروتئین میزان‌های متفاوتی آب تولید می‌شود که به آن آب متابولیک گویند و بیشترین مقدار آن از سوختن چربی حاصل می شود.)

راه‌های دفع آب از بدن

  • تعرق
  • تنفس
  • دفع ادرار و مدفوع

به ازای میزان آبی که دفع می‌شود، نیاز به دریافت مجدد آن داریم. روزانه حدود 2/5 لیتر آب از بدن دفع می‌شود. آب بدن کودکان ۲ برابر بزرگسالان دفع می‌شود. عموماً گفته می‌شود انسان روزانه ۸ لیوان آب نیاز دارد که مقداری از آن توسط غذاهای خورده شده درطی روز تامین می شود. پس خوردن روزانه ۴ تا ۵ لیوان آب، میوه، چای، شیر و دیگر مایعات برای یک فرد سالم کافی است.

زمان های صحیح آب خوردن

  • دو لیوان آب بعد از بیدار شدن از خواب به فعال کردن ارگان های داخلی کمک می کند.
  • برای هضم راحت‌تر،نیم ساعت قبل از غذا خوردن یک لیوان آب بنوشید.
  • یک لیوان آب قبل از حمام کردن به کاهش فشار خون
  • یک لیوان آب قبل از خواب به منظور جلوگیری از سکته مغزی یا حمله‌ قلبی

هشت لیوان آب در یک روز

بدن ما روزانه به ۸ لیوان آب نیاز دارد. بهترین راه برای تامین آب مورد نیاز نوشیدن آب خالص است اما از آنجا که آب طعم و مزه خاصی ندارد، نوشیدن این حجم زیاد کار آسانی نیست.
با ترفندهای مختلف طعم و مزه آن را تغییر بدهید تا راحت‏ تر بتوانید آب مورد نیاز بدنتان را از طریق نوشیدن مایعات تامین کنید.

راه‌های متفاوت برای نوشیدن هشت لیوان آب در روز:

    • یک برش لیمو ترش، کنار لیوانتان قرار دهید.
    • چای کم ‌رنگ بنوشید.
    • استفاده از آب دیتاکس
    • چند برش آناناس در لیوان خود قرار دهید.
    • مقداری آب پرتقال طبیعی به آن اضافه کنید.
    • مقداری خاکشیر یا تخم شربت به آن اضافه کنید.
    • آب را با عرقیاتی مانند عرق نعناع، گلاب و عرق بیدمشک مخلوط کنید.
    • دوغ رقیق بنوشید.
    • استفاده از دمنوش‌ها

تاثیر نوشیدن آب:

  • باعث کاهش وزن می‌شود.
  • سبب درخشان‌تر شدن پوست می‌شود.
  • تقویت سیستم ایمنی بدن
  • کاهش خطر حمله قلبی
  • بهتر شدن خلق وخوی
  • پاکسازی پوست
  • بالارفتن تمرکز
  • دفع سموم بدن
  • روغن‌کاری مفاصل
  • بالارفتن خاصیت ارتجاعی پوست
  • جلوگیری از سنگ کلیه
  • جلوگیری از بوی بد دهان
  • اکسیژن رسانی راحتتر به سراسر بدن
  • تنظیم دمای بدن

منبع: ویکی پدیا