بدون شک رودخانه‌ها در طول تاریخ باعث ایجاد تمدن‌های بشری بزرگی می‌باشند. در طول قرن‌ها، این رودخانه‌ها منبع کشف‌های بزرگ، کشاورزی، سرمایه گذاری و حتی امپراطوری‌های بزرگ بوده‌اند.

در ادامه با شاخص ترین رودخانه‌های جهان آشنا خواهیم شد.

رودخانه مکونگ:

رودخانه مکونگ در کشور چین واقع شده است و این رودخانه حدود 4828 کیلومتر را از میان زمین‌های برنج، پرورش ماهی و باغستان‌های چین، برمه، لائو، تایلند، کامبوج و ویتنام طی می‌کند. این رودخانه یکی از بزرگترین رودخانه‌های قاره آسیاست و از اهمیت ویژه‌ای برای کشورهای یاد شده برخوردار می‌باشد.  میزان تغییرات زیاد ارتفاع آب در فصول مختلف سال باعث ایجاد مشکلاتی برای ساکنان اطراف آن شده است به طوری که در سال 2000 میلادی در کشور کامبوج 90 نفر بر اثر آب گرفتی و سیل جان خود را از دست دادند.

دلتای این رودخانه محلی برای جنگ‌های بیشمار همچون جنگ ویتنام و هندوچین بوده است. امروزه رودخانه آرام 24140 کیلومتر مربعی مکونگ محلی برای تجارت و حمل و نقل است.

رودخانه لنا:

رودخانه لنا یکی از طولانی ترین رودخانه‌های جهان در کشور روسیه می‌باشد که  سرچشمه آن از سیبری شرقی آغاز شده و با پیمودن تقریبا 2734 مایل راه خود را به دریای لاژتو Laptev باز می‌کند و در نهایت کل مسیر سر راه خودش را سیراب می‌کند. به دلیل شرایط جغرافیایی این رودخانه بخش دلتای آن تقریبا 7 ماه از سال یخ زده می‌باشد ولی در دیگر اوقات سال منطقه‌ای حدود 11 هزار مایل مربع  را سیراب می‌کند. با گرم شدن هوا و آب شدن یخ ها در این رودخانه در فصل گرما شدت جریان آب بسیار خطرناک خواهد بود. این رودخانه در سال 2007 میلادی طغیان کرده و باعث ویرانی بیش از 1000 خانه مسکونی و آبگرفتگی 12 شهر شد.

رودخانه پارانا:

رود پارانا رودی واقع در جنوب مرکزی آمریکای جنوبی با طول ۲۵۷۰ کیلومتر است که از کشورهای برزیل، پاراگوئه و آرژانتین عبور می‌کند. پارانا دومین رود بزرگ آمریکای جنوبی پس از رودخانه آمازون است. در قسمت جنوبی این رودخانه به دلیل تغییرات بارش در این منطقه باعث ایجاد سیل نیز می شود.

رود پارانا از هم ریزشی دو رود پارانایبا و ریوگرانده در جنوب برزیل تشکیل می‌شود. این رود تا ۶۱۹ کیلومتر پس از سرچشمه در مسیری به سوی جنوب غرب تا شهر سالتو دل گوایرا پاراگوئه پیش می‌رود و پس از آن برای ۱۹۰ کیلومتر به سمت جنوب جریان می‌یابد و مرزی آبی به همان طول را تا برخورد با رود ایگواسو، بین دو کشور پاراگوئه و برزیل پدیدمی‌آورد. سد بزرگ ایتایپو دومین سد بزرگ تولید برق در جهان کمی پس از اتصال این دو رود ایجاد شده‌است.

 رودخانه ینیسئی:

ینی سی (Yenisey) به عنوان پنجمین رودخانه بزرگ دنیا شناخته شده و طول آن حدود 3445 مایل می‌باشد  این رودخانه عظیم شامل دو شاخه شرقی و غربی می‌باشد که شاخه غربی به ینی سئی بزرگ یا بی خم معروف است و از شرق کوه‌های سایان در شمال مغولستان سرچشمه می‌گیرد و در همین حال شاخه شرقی آن که معروف به ینی سئوی کوچک یا کائاخم این رودخانه با طی کردن کل سیبری به اقیانوس منجمد شمالی می‌ریزد.

 رودخانه می سی سی پی:

می سی سی پی که در ایالات متحده به عنوان دومین رودخانه بزرگ جهان شناخته شده است و طول آن 2340 مایل می‌باشد این رودخانه از دریاچه ای در ایالت مینه سوتان شروع شده و به خلیج مکزیک می‌ریزد این رودخانه باعث ترس دائمی ساکنان اطراف آن شده است این رودخانه به دلیل  طغیان‌های متعدد باعث ایجاد سیلاب در اطراف خود می‌شود که زندگی ساکنان اطراف خود را بسیار تهدید می‌کند. این رودخانه علاوه بر ایجاد آبادانی و رشد صنعت کشاورزی در منطقه آبریز خود باعث ایجاد خرابی‌های بسیار گسترده ای هم شده است.

این رودخانه از نظر ابعاد، تنوع زیستی و بهره‌وری بیولوژیکی یکی از مهم‌ترین سیستم‌های رودخانه‌ای در جهان به‌شمار می‌رود. این رود همچنین از مهم‌ترین آبراه‌های تجاری جهان است و یکی از مسیرهای بزرگ مهاجرتیِ پرندگان و ماهی‌ها در آمریکای شمالی محسوب می‌شود.

رودخانه یانگ تسه:

رودخانه یانگ تسه بعنوان سومین رودخانه بزرگ شناخته شده است این رودخانه در کشور چین باعث آبادانی بسیار زیادی شده است و همچنین نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی چین نیز دارد طول این رودخانه حدود 4000 کیلومتر می‌باشد این رودخانه از شرق چین به سمت شهر شانگ‌های می‌رود. تغییرات جزر و مد این رودخانه بسیار زیاد می‌باشد و همین امر باعث بروز برخی مشکلات برای ساکنان اطراف رودخانه شده است و دائما آنها با خطر آبگرفتی و از بین رفتن زندگشیشان دست و پنجه نرم می‌کنند. این رودخانه علاوه بر رتبه سوم در بین رودخانه های بزرگ جهان عنوان بزرگترین سد دنیا را در روی رودخانه به خود اختصاص داده است.

رودخانه کنگو:

رودخانه کنگو بعد از رودخانه آمازون از لحاظ حجم جریان آب در رتبه دوم قرار دارد و  با 2700مایل (4344 کیلومتر) طول ششمین رودخانه طولانی دنیا است. این رودخانه هزاران انشعاب داشته و بسیاری از آن‌ها رودخانه‌های مهمی در جای خود محسوب می‌شوند. رودخانه کنگو بعلاوه انشعابات این رودخانه مجموعاً 9106 مایل ( 14500 کیلومتر ) از راه‌های قابل کشتیرانی می‌باشند.

جنوبی ترین دریاچه، این زنجیره دریاچه‌ای دریاچه مِوِرا ( موئرا ) نام دارد. این دریاچه مساحتی در حدود 1770 مایل مربع دارد. دریاچه مِوِرا مرز میان کنگو و زامبیا را در برگرفته و از رودخانه لاووآ سرازیر شده و انشعابی از رودخانه کنگو و لوالابا می‌باشد.

 رودخانه نیل:

مصر در قلب دورافتاده ترین بیابان جهان – صحرای بزرگ آفریقا –  نشسته است. رود نیل حدود 6800 کیلومتر طول دارد و بیابان اطراف خود را به بادیه و محلی برای زندگی تبدیل کرده است. مصری ها به لطف رود نیل کشاورزی بسیار خوبی دارند و از همین طریق کسب درآمد می کنند. آنها در طول تاریخ با استفاده از آب های رود نیل انواع روستاها، معابد، اهرام گیزا را در بستر این رودخانه ساخته اند. در سال 3100 پیش از میلاد مسیح، دره نیل و دلتا نخستین ایالت ملی بزرگ جهان به شمار می رفتند. در حال حاضر نیز مصر همچنان یکی از مهم ترین کشورهای قاره آفریقا به شمار می‌رود.

رودخانه راین:

راین را به دلیل صخره‌های رویایی، قلعه های گمراه کننده، رودهای روان از کوه‌های سوئیس از راه آلمان غربی به سمت دریای شمال، گاهی با نام «راین قهرمان» نیز می خوانند. بخش مرکزی رود راین همیشه مورد جنگ‌های مختلفی بوده است و از زمان رومی‌ها به عنوان مرز شناخته می‌شود. جولیوس سزار در سال 53 پیش از میلاد مسیح عرض این رودخانه را خودش طی کرده است. امروزه این رود مناظر طبیعی فوق العاده زیبایی دارد که به یکی از زیباترین مناطق گردشگری دنیا تبدیل شده است.

رودخانه ولگا:

بلندترین رودخانه اروپا مسیر آبی روسیه است. ولگا از قرون وسطی مرکز تجارت روی آب بوده است. بستر این رودخانه مورد تهاجم مغول ها، قزاق ها، کشاورزان یاغی و تظاهرکننده های ضد پوتین قرار گرفته است. این رود که با نام «مادر ولگا» در روسیه شهرت دارد، روسیه را به سمت شرق کشانده است.

رودخانه تیمز:

شواهد تاریخی نشان می دهد انسان ها از 400 هزار سال پیش در سواحل این رودخانه عبور و مرور داشته اند. رومی ها قابل سکونت بودن این ساحل را کشف کرده بودند. شاید رود تیمز خیلی طولانی و بلند نباشد اما قدرتمند و با ارزش است.امروزه تیمز با 44 سد، قصرهای سلطنتی متعدد، روستاهای انگلیسی متعدد، دو شهرک دانشگاهی مشهور و لندن یکی از آرام ترین رودهای جهان است.

رودخانه آمازون:

رود آمازون پرآب‌ترین رود دنیاست که در آمریکای جنوبی جریان دارد و به اقیانوس اطلس می‌ریزد. آب این رودخانه در هنگام ریختن به دریا بیشتر از مجموع آب ده رودخانه پرآب بعدی دنیا است. این رود انشعابات زیادی دارد که بخشی از آن به دریا ریخته و نیز حدودا دو درصد از آب شیرین این رود به اقیانوس میریزد. بستر این رود بسیار عریض و طویل است و از نظر درازا یکی از طولانی‌ترین رودخانه‌های جهان است که بین ۶٫۲ و ۶٫۷ هزار کیلومتر درازا دارد.

در طول سده گذشته رودخانه‌های آمازون و نیل برای اثبات طویلترین بودن همواره با یکدیگر در رقابت بوده‌اند. طول واقعی این رودخانه‌ها همواره در معرض تغییر و تحول بوده و هرگز متخصصان نتوانسته‌اند مقدار واقعی آن را اندازه گیری کنند. آمارها نشان داده که رود نیل در آفریقا بین ۵٫۴ تا ۶٫۷ هزار کیلومتر درازا دارد. اما جدا از این مساله در خصوص مقدار آب موجود، هیچ شکی نیست که آمازون پر آب تر است.

در فصل خشکی و کم آبی پهنای رود آمازون به حدود ۱۱٫۶ کیلومتر می‌رسد. این منطقه از آمریکا ی جنوبی توسط بستر اصلی رودخانه و البته انشعابات فرعی آن که گاه به سه برابر خود رودخانه میرسد محاصره میشود.

منبع: ویکی پدیا